Śródbłonek są to kom. wyścielające wewnętrzną powierzchnię naczyń krwionośnych, tętniczych i żylnych, jest to największy bez wątpienia gruczoł endokrynowy, ponieważ u dorosłego waży on od 2 do 3 kg. Żaden inny narząd dokrewny tyle w organizmie człowieka nie waży. Jest to nie tylko gruczoł dokrewny ale i narząd, który pełni wiele innych funkcji, przy czym szereg tych funkcji zależnych jest właśnie od funkcji endokrynnej. Najważniejsze funkcje to:
Wytwarzanie i metabolizm substancji wazoaktywnych. Jest to rodzaj stymulowania, a raczej modulowania odpowiedzi ściany naczyniowej na bodźce naczyniotwórczowe i naczyniorozkurczające.
Przeciwkrzepliwa - dzięki właściwościom, o których przy okazji układu krzepnięcia była mowa, min. funkcji endokrynnej. Krew w łożysku naczyniowym nie krzepnie do czasu kiedy śródbłonek naczyniowy nie ulegnie uszkodzeniu
Odpornościowa - śródbłonek naczyniowy jest źródłem interleukin oraz czynników hematopoetycznych, a ponadto odpowiada na IL - 1 zmieniając swoje właściwości.
Przeciwkrzepliwa - będzie szczegółowo omawiana, przede wszystkim jest to enzym konwertujący angiotensynę, ale nie tylko.
Indukcja angiogenezy - produkuje VEGF, który penetrując w głąb ściany naczyniowej indukuje proliferację.
Bariera mechaniczna - (historycznie ta funkcja była funkcją nr 1) czyli ochrona głębiej położonych warstw ściany przed składnikami krwi, termodynamiką, czyli intensywnym wzrostem ciśnienia tętniczego.
Funkcja wazoaktywana - obejmuje dwie przeciwstawne funkcje:
Wazodilatacyjną - związana z rozszerzaniem naczynia.
Funkcje te są modulowanej na drodze humoralnej, jest to główny przejaw funkcji endo- , czy parakrynnej śródbłonka, odbywa się to za pośrednictwem:
- Śródbłonkowego czynnika relaksującego
- Prostacykliny.
- Śródbłonkowego czynnika indukującego hiperpolaryzacje komórek mięśni gładkich (SMC).
- Udział w metabolizmie bradykininy oraz receptory dla niej. - Udział w syntezie, oraz receptory dla histaminy.
Wazokonstrykcyjna - przeciwstawna do poprzedniej. Odbywa się przede wszystkim za pośrednictwem:
- Angiotensyny II
- Endoteliny
- Tromboksan alfa
W warunkach normalnych, czyli wtedy kiedy śródbłonek jest nie uszkodzony, przeważa funkcja wazodilatacyjna. Łatwo się o tym przekonać, jeśli usunie się śródbłonek - naczynie się kurczy. W sytuacjach patologicznych gdy śródbłonek ulegnie aktywacji, wówczas zaczyna przejawiać się funkcja wazokonstrykcyjna. A teraz kilka ważnych spraw historycznych do zapamiętania.
W roku 1833 przyszedł na świat w rodzinie przemysłowców Alfred Nobel, jako małe dziecko wyemigrował wraz z rodzicami do Sankt Petersburga, wtedy taki był kierunek migracji, dzisiaj jest w drugą stronę, zdobywał wykształcenie w dziedzinie inżynierii, chemii, w latach 60 - tych rozpoczął badania nad nitrogliceryną, jako substancją wybuchową. W roku 1867 udało mu się opatentować dynamit, czyli mieszaninę nitrogliceryny z ziemią okrzemkową. Zapotrzebowanie na tego typu substancje było bardzo duże, ponieważ rozwijało się budownictwo i trzeba było drążyć tunele. Jeśli wziąć pod uwagę kolejne wojny, w których to kontakt żołnierza z żołnierzem był bezpośredni, toteż wynalazek Nobla spotkał się z życzliwym przyjęciem. Zgromadził on ogromną fortunę, która stała się zaczątkiem Fundacji Noblowskiej przyznającej co roku nagrodę Nobla.
(…)
… przyznającej co roku nagrodę Nobla.
Oczywiście pod koniec swojego życia Alfred Nobel zapadł na chorobę niedokrwienną serca i jego medyk proponował mu stosowanie nitrogliceryny, jednakże Nobel wiedząc co to za silna substancja, nie był za bardzo zainteresowany tym, żeby nitroglicerynę stosować, zwłaszcza, że w roku 1890 nie było tak naprawdę wiadomo w jaki sposób nitrogliceryna działa w układzie sercowo…
… wazodilatatorami śródbłonka. Dalsze badania pozwoliły zrozumieć, że stosowane do tej pory w farmakoterapii choroby niedokrwiennej serca związki o budowie azotanów, oraz nitrogliceryna, które na co dzień stosowano jako leki wieńcowe, działają w mechanizmie uwalniania tlenku azotu, wywołując wazorelaksację. Ostatnimi laty zainteresowanie tlenkiem azotu jest wielkie z powodu tego, że pojawił się na rynku środek…
… azotu w błonie, wtedy ona mówi kaweolinie „do widzenia” i wchodzi sobie do cytoplazmy. Uwalnia się reszta palmitoilo-CoA, (CoA wcześniej się aktywował) i syntaza tlenku azotu gotowa jest do syntezy tlenku azotu z argininiy. Po zrobieniu tego co ma zrobić, kinaza białkowa A inaktywuje syntazę tlenku azotu z wprowadzeniem reszty fosforanowej, którą fosforyluje, następnie syntaza tlenku azotu…
… wazokonstrykcyjnych. Okazuje się jednak, że jeśli podać endotelinę w bardzo małych ilościach dożylnie, wywołuje ona rozkurcz naczyń krwionośnych. Stąd zwrócono uwagę, że być może w działaniu endoteliny, pośredniczą receptory o dwoistej funkcji. Występuje pewien polimorfizm receptorów.
Po zadziałaniu endoteliny poprzez receptor następuje aktywacja fosfolipazy C z wytworzeniem IP3, oraz kinazy białkowej C aktywowanej…
… jest Salvadore Moncada, Brazylijczyk, mieszkający od wielu lat w Wielkiej Brytanii (przeszła mu koło nosa, także, nagroda Nobla za odkrycie prostacykliny w którym to brał udział).
W ten sposób dochodzi do powstawania tlenku azotu. Zajmują się enzymy, które noszą nazwę syntazy tlenku azotu, substratem do tworzenia tlenku azotu jest aminokwas arginina. Tych syntaz tlenku azotu znamy kilka, natomiast najważniejsze…
… dimerów, czyli zbudowane są z identycznych podjednostek. Substratem jest arginina, tlen cząsteczkowy, tetrahydrobiopteryna, NADPH, FAD, oraz układ Ca-kalmodulina , produktem pośrednim istotnym dla zrozumienia tej przemiany jest związek w skrócie zwany NOHA, czyli N - hydroksyarginina. Produktem reakcji jest tlenek azotu, na którym nam tutaj najbardziej zależy, dalej aminokwas cytrulina, oraz woda…
… renina - angiotensyna (nie renina - angiotensyna - aldosteron, to jest nazwa historyczna).
Jest to układ krążący, czyli endokrynny i tym układem będziemy się zajmować pobieżnie, bo jest relatywnie mało interesujący. Funkcja tego układu jest jedna - działanie hypertensyjne (utrzymanie na prawidłowym poziomie ciśnienia tętniczego krwi.
W ostatnich kilku latach ogromnym zainteresowaniem cieszą się układy…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)