Arystoteles 384-322 przed Chr
Filozof „z tego świata” Następca Platona
Twórca syntezy wiedzy (jego dzieło to encyklopedia filozofii i nauk szczegółowych)
Pierwszy wielki biolog
Mistrz racjonalnej myśli
„Porządniś, który chciał zaprowadzić ład wśród pojęć” (J. Gaarder)
„Nauczyciel tych, którzy wiedzą” (Dante)
Arystotelesa pragnienie poznania świata było jak czynny wulkan…
Motywowany ciekawością przez całe życie prowadził badania obejmujące szeroki zakres problemów. Wytyczył podstawowe dziedziny wiedzy, wymyślił dla nich nazwy, które pozostają w użyciu do dzisiaj: fizyka, logika, ekonomia, psychologia, nauki polityczne, metafizyka, retoryka, etyka. Arystoteles jest również autorem technicznych terminów, takich jak: indukcja, dynamika, energia, substancja, atrybut, istota, własność, kategoria, twierdzenie, uniwersalia.
Doświadczenie + pojęciowa precyzja + spekulacja
Platon próbował wyjaśnić, jak powinien żyć człowiek zawieszony między dwoma światami.
Tymczasem Arystoteles dostrzegał inny rodzaj dualizmu: przeciwieństwo między tym, co jednostkowe (konkretne) a tym, co uniwersalne (abstrakcyjne). Punktem jego zdziwienia był stosunek między pojedynczym jednostkowym bytem a ogólnym pojęciem.
Platon jest mi drogi, lecz jeszcze droższa jest mi prawda” - pisał Arystoteles…
Platon nie interesował się zmianami w przyrodzie, interesował go przede wszystkim świat idei
Odwrócił się od świata dostępnego zmysłami, rozum był dla niego priorytetem
Najwyższym poziomem rzeczywistości jest dla niego to, co myślimy z użyciem rozumu
W przyrodzie nie istnieje nic, czego wcześniej nie było w świecie idei
Zainspirowany przez matematykę z jej intuicją niezmiennej doskonałości równań matematycznych, która miałaby odpowiadać doskonałości idei.
Jego dzieła pełne są poetyckich przenośni
Arystoteles interesował się procesami zachodzącymi w przyrodzie
Na czworakach badał ryby i płazy, anemony i ptaki, wykorzystywał rozum, jak i zmysły
Najwyższym stopniem rzeczywistości jest to, co spostrzegamy za pomocą zmysłów
W ludzkiej świadomości nie ma nic, czego wcześniej nie doświadczylibyśmy zmysłami
Arystotelesowski sposób myślenia bliższy był przyrodzie, w której odnajdywał celowość.
Jego dzieła są jak leksykony, to suche i szczegółowe analizy
Podział filozofii i nauki
Podział ten uwzględnia dziedzinę przedmiotową, jak i właściwą każdej z nich metodę badawczą.
1. Dyscypliny TEORETYCZNE:
(…)
… (np. Sokrates - indywiduum, któremu przysługuje samodzielność). Gatunki (np. człowiek) i rodzaje (istota żywa) są substancjami drugimi.
3. Nauka o sprawach boskich: o Nieruchomym Poruszycielu.
Arystotelesowska krytyka Platońskiej nauki o ideach
Platon chciał odnaleźć wśród nieustannie następujących zmian coś wiecznego i niezmiennego. Uważał, że są to idee, które istnieją nie tylko ponad światem…
… kurzego nigdy nie wykluje się kaczka).
2 złożenie: AKT I MOŻNOŚĆ
Materia - byt w stanie możności (realnej możności stania się czymś, czym się nie jest), potencjalności, niedookreślenia, zdolności przyjmowania lub otrzymywania formy, jak np. blok marmuru, który zawiera wszystkie rodzaje możności, z których jedna stanie się aktualna.
Forma - to, co określa materię, nadaje jej kształt i celowość, dzięki…
… zmysłów.
Przełom w logice
Było nim odkrycie, że istnieją formy argumentacji, o których konkluzywności można rozstrzygnąć jedynie na podstawie ich FORMY, niezależnie od treści.
Teoria sylogizmu jest do dziś aktualna. Sylogizm nie służy tylko dedukcji wniosku z przesłanek, lecz również eksplikacji, czyli uzasadnianiu.
Szufladki Arystotelesa
Teoria pojęć (kategorii): podstawą pojęcia jest definicja…
… bardziej ogólnemu (subsumpcja pojęć).
Teoria dowodu
Dowód (sylogizm) to trójczłonowe wnioskowanie z prawdziwych sądów, mających jedno wspólne pojęcie: Człowiek jest śmiertelny
Sokrates jest człowiekiem
ergo: Sokrates jest śmiertelny
Czysto formalne wnioskowanie składa się z dwóch poprzedników, z których z koniecznością wynika wniosek. Skoro śmiertelność przysługuje wszystkim ludziom i bycie człowiekiem Sokratesowi, to śmiertelność przysługuje Sokratesowi.
Arystoteles wymienia 4 typy przyczyn (są to również 4 zasady wyjaśniania zjawisk i 4 odpowiedzi na pytanie „dlaczego?”):
Materialna (causa materialis) - oznacza, że nowa rzecz jest wytworzona z jakiegoś surowca, tworzywa (w wypadku posągu może być to marmur, brąz, kamień).
Formalna - (causa formalis) - jest nią projekt, który rzeźbiarz ma w głowie i zgodnie z nim obrabia…
… szczęścia (eudajmonia): wśród przyjemności; zgodnego z ideałem wolnego obywatela; zgodnego z ideałem badacza i filozofa. Aby człowiek mógł być szczęśliwy, musi spełnić 3 warunki jednocześnie.
Etyka cnót - bierze pod uwagę bogactwo i okoliczności sytuacji. Podsuwa wzorce, daje zalecenia i przykłady, nie wyznacza sankcji, obce są jej moralne kalkulacje. Zalecenia te są uzależnione od tego, do kogo…
… (przeciwieństwo - oligarchia, junta), demokrację (przeciw. - ochlokracja).
Arystotelesowska Poetyka to studium literatury i dramatu
Tragedia może powiedzieć nam więcej o życiu niż historia. Wyzwala w odbiorcy emocje i poprzez katharsis dokonuje w nim oczyszczenia refleksji moralnej.
Poeci to nauczyciele narodu. Funkcja mimetyczna poezji nie polega na zwykłym naśladownictwie rzeczywistości…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)