Metafizyka i nauki teoretyczne Metafizyka Pojęcie i cechy charakterystyczne metafizyki Każda nauka zajmuje się w jakiś sposób przyczynami i zasadami. Arystoteles podzielił nauki na trzy działy. Nauki praktyczne poszukują wiedzy, aby za jej pomocą osiągnąć doskonałość moralną. Ich zasadą jest czynnik działający, czyli wola. Zalicza się do nich np. etykę i politykę.
Nauki wytwórcze (pojetyczne) poszukują wiedzy w celu wytwarzania określonych przedmiotów. Ich zasadą jest wytwórca - rozum, sztuka bądź zdolność. Zalicza się do nich np. poetykę.
Nauki teoretyczne poszukują wiedzy dla niej samej. Do nauk teoretycznych należą trzy: fizyka, matematyka i teologia. Fizyka („druga filozofia”) bada rodzaj bytu, który jest zdolny do ruchu (wszelkiej zmiany) i substancję nieodłączalną od materii. Większość działów matematyki bada byty nieruchome (niezmienne) i substancję rozłączalną od materii. Teologia, natomiast, czyli „pierwsza filozofia”, jeżeli istnieje (a to zależy od tego, czy istnieją jej przedmioty; to właśnie jest w „Metafizyce” udowadniane), to jest nauką o tym, co wieczne, nieruchome i rozłączalne od materii.
Najbardziej wartościowe są nauki teoretyczne, spośród nich, zaś, najcenniejszą jest metafizyka. Termin „metafizyka” nie jest terminem arystotelesowskim - Arystoteles posługiwał się najczęściej nazwą „pierwsza filozofia” lub „teologia”. Metafizyka Arystotelesa przeciwstawia się fizyce i zajmuje się rzeczywistością poza- lub ponad-fizyczną; jest próbą wyprowadzenia ludzkiej myśli poza świat empiryczny.
Arystoteles określił „pierwszą filozofię” czterema definicjami:
metafizyka zajmuje się pierwszymi przyczynami i najwyższymi zasadami (Α, α, Β); określenie metafizyki jako aitiologii (badanie zasad i przyczyn) nie pozostaje bez związku z działalnością filozofów przyrody - monistów, fizyków - pluralistów i Platona.
metafizyka zajmuje się bytem jako bytem (Γ, Ε, Κ); ontologiczna definicja metafizyki odwołuje się do wcześniejszych (eleackich i platońskich) prób zgłębienia pojęcia „bytu”.
metafizyka zajmuje się substancją (Ζ, Η, Θ, passim ); „usiologiczne” ujęcie metafizyki jest konieczne, gdyż po przezwyciężeniu eleackiego monizmu należało wyróżnić byt podstawowy, substancję.
metafizyka zajmuje się Bogiem i substancją ponadzmysłową (Ε, Λ); Arystoteles musiał utożsamić Boga z pierwszą zasadą, podobnie, jak uczynili to przed nim filozofowie przyrody i sam Platon.
Wszystkie cztery arystotelesowskie definicje metafizyki komponują się ze sobą - pierwsze trzy definicje implikują definicję czwartą, teologiczną. Stąd arystotelesowskie określenie „pierwszej filozofii” mianem „teologii”. Byt ponadzmysłowy jest kluczowy dla istnienia metafizyki, która powstała z platońskiego „drugiego żeglowania” (
(…)
… ontologii Arystotelesa stanowi założenie wieloznaczności terminu „byt”. Zdaniem Arystotelesa, nie należy go rozumieć w sposób jednoznaczny, jak robili to eleaci, ani też w sposób transcendentny, co czynili platonicy. Byt nie może być „rodzajem”, ani, tym bardziej, gatunkiem. Chodzi więc o pojęcie ponad-rodzajowe (i, naturalnie, ponad-gatunkowe). Byt ma różne znaczenia, ale wszystkie one mają ściśle określoną relację do tej samej zasady lub tej samej rzeczywistości; zakładają odniesienie do czegoś jednego, czym jest substancja. Jedność różnych znaczeń bytu wynika więc z faktu przyporządkowania ich wszystkich do substancji. W tym sensie arystotelesowska ontologia jest „usiologią”.
Niejasna formuła „byt jako byt” wyrażać może tylko samą wielość znaczeń bytu oraz relację, która je formalnie wiąże…
… wypadków aktem - gdy rozważy się go w aspekcie formy, będzie entelechią, gdy w aspekcie materialności - będzie mieszaniną możności i aktu. Wszystkie rzeczy, które zawierają materię mają większy lub mniejszy stopień potencjonalności. Tylko czyste formy są czystymi aktami, od potencjonalności wolnymi.
W „Metafizyce” akt jest synonimem entelechii - urzeczywistniania się, doskonałości, która aktualizuje…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)