ANTYREALIZM - negacje tez realizmu:
(1) Teza o absolutnej obiektywności świata jest pozbawiona sensu (Goodman, Putnam) - nie wiemy w ogóle, o czym mówimy.
(2) Putnam: prawda jest obiektywna (nie mamy na nią wpływu), ale nie transcendentna (to nie rzeczywistość decyduje za nas o prawdziwe) - nie rzeczywistość, lecz my wybieramy układ pojęciowy, ale już w ramach danego układu pojęciowego, systemu mamy prawdę.
(5) Warunkowoprawdziwościowa teoria znaczenia jest niezrozumiała - rozumienie to znajomość użycia, (za)stosowania. Aby język był w pełni zrozumiały, użytkownicy muszą znać procedury weryfikacyjne i falsyfikacyjne, które określają znaczenie słów.
- zwrócenie uwagi na społeczny charakter języka, pragmatykę, podział pracy językowej (Putnam),
- specyficznie ustalone kryterium sensowności - tylko zdania, o których możemy stwierdzić prawdziwość lub fałszywość,
- odniesienie przedmiotowe to nie konieczny związek słów i rzeczy, jest zadane przez nas, uzależnione od podmiotu poznającego, od możliwości poznawczych, od procedur weryfikacyjnych, nie warunków prawdziwości,
- akceptacja klasycznej semantyki i logiki dwuwartościowej prowadzi do dziwnych konsekwencji metafizycznych (Dummett).
Związek antyrealizmu z relatywizmem, idealizmem i sceptycyzmem
(1) Relatywizm - nie ma absolutnych, obiektywnych prawd. Są one uzależnione od podmiotu, od jego celów, potrzeb itd.
Antyrealizm - zawsze mamy jakiś układ pojęciowy, punkt widzenia, perspektywę, przez które patrzymy na świat. Nie można wyjść poza nie i je ocenić. Odmienność prawdy na gruncie odmiennych układów pojęciowych.
Putnam - nie ma relatywizmu, bo ponadukładowa perspektywa jest bezsensowna, a w ramach poszczególnych, konkretnych układów nie ma relatywizmu.
(2) Idealizm - świat i prawda są czyimś wytworem (niekoniecznie ludzkim), nie ma niezależnego świata ani prawd o nim. Nie istnieją prawdy i stany rzeczy przekraczające możliwości poznawcze podmiotu poznającego.
Idealizm subiektywny:
- immanentny - Berkeley; świat i prawda to wytwór (korelat) wyobrażeń jednostkowego, psychologicznego podmiotu poznającego,
- transcendentalny - Kant; podmiot intersubiektywny, ponadindywidualny. Wytwór w sensie konstruktu świadomości, myśli.
Idealizm obiektywny - Hegel; rzeczywistość to korelat ducha obiektywnego.
Idealizm (Ajdukiewicz) - świat rzeczywisty, przedmioty materialne nie istnieją rzeczywiście, lecz intencjonalnie, są wytworami psychiki, myśli.
Pojęcia (np. przedmiotu - Putnam) nie mają jednego, ustalonego znaczenia, zależy ono od układu pojęciowego. Pytanie się o znaczenie „prawdziwe” jest pozbawione sensu.
Putnam - teza idealizmu jest niezrozumiała, ponieważ aby być idealistą, trzeba zanegować istnienie świata, które jest niezrozumiałe.
(…)
…, nie rozumiemy siebie samych.
(3) Sceptycyzm (w odniesieniu do świata zewnętrznego)
Putnam - na gruncie antyrealizmu problem ten w ogóle nie powstaje, pojawia się za to w realizmie, gdzie trzeba założyć, że jest sensowny. Mózg w naczyniu - argument antysceptyczny (niekonsekwencja). Nie ma obiektywnej rzeczywistości, ale są obiektywne przedmioty.
…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)