Andrzej Krzycki, utwory wybrane i zebrane przez A. Jelicz w Antologii poezji polsko-łacińskiej 1470-1543, Szczecin 1985
Andrzej Krzycki do czytelnika
Si quis durior acriorque nostro
Podmiot zwraca się do czytelnika z prośbą, aby nie krytykował on ostro jego utworów. Podmiot rozumie, że odbiorca może mieć do nich zastrzeżenie ze względu na np. erotyczną tematykę i frywolny do niej stosunek, ale prosi o wyrozumiałość, przypomniawszy „żeśmy ludźmi”. Broni się, że choć „brednie to”, są ludzie, którzy wyrządzają innym większą krzywdę (krytycy tych utworów i hipokryci - „ród nie cierpiący dowcipnych poetów”). Jest pewien, że czytelnik jednak wybaczy mu wszelkie nieodpowiedniości przez wzgląd na młody wiek piszącego, a także czytającego, tym bardziej, że podmiot sam przyznaje się do swoich przewinień. Jeśli jednak odbiorca poczuł się urażony słowami autora, to musi pamiętać, że utwór nie jest skierowany tylko do niego i nie był konkretnie w niego wymierzony. Kwestią przypadku było, że w utworze padły słowa, które go dotknęły (tylko czytelnik wie, o które słowa chodzi). Podmiot ma nadzieję, że czytelnik przymknie oko na jego figle, ale także, że dostrzeże ukrytą w utworach głębię i mądrość („Bo są tu rzeczy także dla Katonów”).
Podobne wstępy w zbiorach wierszy pojawiają się u innych poetów humanistycznych, którzy przejęli ten zwyczaj od starożytnych.
[W kręgu dworu]
Piosenka Trenczyńska
Tune haec es irgo toto nunc inclita mundo
Trenczyn - miasto w zachodniej Słowacji.
Podmiot, posługując się pytaniami retorycznymi, zwraca się do przyszłej małżonki króla polskiego - w sposób, jakby właśnie ją zobaczył, poznał („Ty więc to jesteś panną sławną teraz w świecie”). Upewnia się, czy to dla niej zaprasza się wysoko postawionych gości, aby uczestniczyli w jej koronacji oraz podziwiali ogrom polskiego królestwa, a także radość i dumę jego narodu wobec przybycia nowej królowej. Podmiot również wyraża się w sposób bardzo przychylny dla przyszłej władczyni, widzi w niej chlubę ojczyzny.
Pieśń saficka
Virgo Sismundi nova nupta regis
W strofach pierwszej i drugiej podmiot zwraca się do narzeczonej króla Zygmunta. Pyta, czy zdaje sobie ona sprawę z tego, jak wspaniałego męża będzie miała za sprawą Boga. Podkreśla jego wielką sławę (która „nawet czarnych dosięgła Indów”), doskonałą urodę, nieprzeciętną mądrość, pobożność, waleczność i skuteczność w kampaniach wojennych. W kolejnych zwrotkach swoje słowa kieruje do Junony (opiekunki małżeństw i porodów), bóstwa czuwającego nad konsumpcją małżeństwa (?) („I ty, co kładziesz dziewczynę płaczącą/ W młodzieńca łoże i wianek jej bierzesz/ - Znane nasienie” Bachusa i Wenus) oraz do Hymena (boga małżeństw, ceremonii ślubnej, uosobienia pieśni weselnej). Prosi bóstwa, aby towarzyszyły młodej parze. Ma nadzieję, że małżeństwo to przysporzy korzyści dla kraju i/lub z tak
(…)
…, odkąd zobaczyły, że ten czerpie wiele z twórczości Owidiusza.
Sulmona, Sulmo - obecnie miejscowość i gmina we Włoszech, miejsce narodzin Owidiusza.
Owidiusz - z rozkazu cesarza Augusta został wygnany do Tomis nad Morzem Czarnym. Jego Sztuka kochania w 1564 r. trafiła do indeksu ksiąg zakazanych (ale przypomnienie: Krzycki zmarł w 1537 r.). Getowie - lud pochodzenia trackiego.
Pieśń na wesele…
… triumfy w wojnie moskiewskiej i jej dzielnych żołnierzy. Te obrazy każą przyzwać mu Kaliopę (muzę poezji epickiej) i Apolla; doznaje natchnienia.
III wojna litewsko-moskiewska - miała miejsce w latach 1507-1508 pomiędzy Wielkim Księstwem Litewskim, wspieranym przez Rzeczpospolitą, a Wielkim Księstwem Moskiewskim.
Wojna litewsko-moskiewska 1512-1522 - wojna stoczona pomiędzy Rzeczypospolitą, wspieraną przez Wielkie Księstwo Litewskie, a Wielkim Księstwem Moskiewskim.
Zefir - w mitologii greckiej bóg i uosobienie wiatru zachodniego, utożsamiany z rzymskim Fawoniuszem. Uosabiał wiatr łagodny, ciepły, wilgotny.
Dolina Tempi (Tempe) - głęboki wąwóz w greckiej prowincji Tesalia; wg legendy powstał po kłótni Zeusa i Posejdona.
„w miesiącu Janusa” - w styczniu
bachantki = menady - nimfy towarzyszące Dionizosowi…
….
W imieniu wierszy Chryzostoma Colonny odpowiada ich autorowi Krzycki
Vidimus, o iucunde, tuum, Chrysostome, regem
Crisostomo Colonna - włoski poeta, humanista, polityk.
Do Chryzostoma zwraca się podmiot zbiorowy - wiersze. Jest zaszczycony tym, że po długich wędrówkach mógł w końcu stanąć w zasięgu wzroku króla (polskiego). Docenia mądrość zawartą w słowach Collony, przyznaje…
…. Słyszy przyjemne dźwięki, które porównuje do śpiewu Syren, łabędzia przed śmiercią i Feniksa. Następnie rozpoznaje kolejne tony: brzmienie liry, „śpiewy hulaszcze bachantek”, a przede wszystkim pieśń weselną. Idzie ku tym głosom. Spostrzega tańczące Muzy i nimfy, Dionizosa pijącego wino, Apollona grającego na instrumentach, Pana (opiekuna lasów i pól), satyrów, faunów, Artemidę, nereidy, Afrodytę, Erosa…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)