Twórczość poetów polsko - łacińskich (poza Klemensem Janickim) Mianem poezji polsko-łacińskiej historycy literatury określają poetycki przełom między średniowieczem a renesansem. Poeci, którzy odrzucili średniowieczne wiersze rymowane i izosylabiczne i zrekonstruowali system prozodyjny łaciny czasów Cycerona, tak, że mogli się posługiwać klasycznym wierszem metrycznym.
U schyłku XV wieku pojawiają się w poezji łacińskiej fragmenty zwiastujące rozwój poezji okolicznościowej, utrzymanej w dworskim nurcie literackim. Za pierwszego poetę nowołacińskiego (tak też określa się poetów polsko - łacińskich) uważa się Kallimacha (Filipa Buonaccorsi) Filip Buonaccorsi - Kallimach (1437 - 1496r.) W Polsce pod protektoratem arcybiskupa lwowskiego Grzegorza z Sanoka, doradca polityczny Kazimierza Jagiellończyka i Jana Olbrachta. Dzieła:
Vita et mores Georgii Sanocei… (Życie i obyczaje Grzegorza z Sanoka…, 1476r.) - utwór pochwalno - panegiryczny, w którym Grzegorz z Sanoka urasta do rangi wybitnego i dojrzałego humanisty. Dzieło należy traktować jako rodzaj tekstu parenetycznego, jako próbę skonstruowania wzorca osobowego biskupa - humanisty, biskupa - mecenasa. Rady Kallimachowe - nie jest udowodnione, czy Kallimach był rzeczywistym autorem Consilia Callimachi - zbioru wskazówek politycznych dla monarchy, który powinien szukać sposobów wzmocnienia władzy królewskiej, opierając się na mieszczaństwie. Rady były śladem myśli politycznej bliskiej koncepcjom włoskiego renesansu. Carmen sapphicum in vitam gloriosissimi martyris sancti Stanislai (Pieśń saficka i życiu przesławnego męczennika świętego Stanisława) - podjęty temat hagiograficzny został przedstawiony strofą saficką stanowiło sygnał podtrzymania tradycji historycznej narodu, dowieść skuteczności i produkcyjności poetyckich konwencji antycznych. Sześćdziesiąt elegii i epigramatów miłosnych z lat 1470 - 1471 adresowanych do Fanni Swentochy. Kallimach kreuje w swych elegiach dwie postacie: liryczny podmiot i adresatkę, oboje są bohaterami określonego, fikcyjnego ciągu przeżyć, który stanowi swoisty model stosunków między człowiekiem a człowiekiem. Konrad Celtis (właść. Konrad Pickel, 1459 - 1508r.) Wędrowny humanista-poeta, do Akademii Krakowskiej przybył prawdopodobnie w 1488r. Komentator Platona, Cycerona i Horacego oraz tragedii Seneki, autor poetyki (1486r.) Celtis założył w Krakowie stowarzyszenie Sodalitas Litteraria Vistulana. Zakładanie tego typu stowarzyszeń humanistycznych było w programie podróży poety. Założył podobne organizacje w Wiedniu, Moguncji, Budzie. Twórczość:
Liczne elegie, ody i epigramaty - w dużej mierze związane z pobytem w Polsce. Niektóre o charakterze pochwalnym, część o złośliwym zabarwieniu dot. miejscowych nieporządków, obyczajów, urody Sarmatek. Elegia służyła poecie wyrażaniu zadumy, oda - pochwale, epigram - złośliwości.
(…)
….) - uczeń Pawła z Krosna
Bellum Prutenum z ok. 1516r. (Wojna pruska) - szeroki zamiar epicki i skromne wykonanie - więcej kronikarskie i genologiczne. Najważniejszą częścią poematu - opis bitwy pod Grunwaldem - w niej pojawiają się próby epicko-batalistyczne wzorowane na Wergiliuszu czy wręcz od niego zapożyczone
Mikołaj Hussowczyk (Hussowski, 1475 /1485 - zm. Po 1533r.)
Carmen … de statura, feritate ac venatione bisonis - Pieśń o żubrze (1523r.) - utwór miał wraz z wypchanym żubrem znaleźć się u papieża Leona X. Poemat jest dowodem opanowania języka i metryki łacińskiej, interesującym przykładem umiejętności pisania na egzotyczny temat bez antykizowania i mitologizowania. Poemat wypełniają opisy żubra, litewskiego pejzażu, sceny myśliwskie, wzmianki o ludzie litewskim i jego obyczajach, wtręty historyczne, głównie poświęcone księciu Witoldowi, dołączony w utworze apel do władców chrześcijańskich o wspólne stawienie czoła niebezpieczeństwu tureckiemu- motyw częsty w politycznej poezji XVI w.
Andrzej Krzycki (1482 - 1537r.)
Poeta-dworzanin, twórczość jego wyrosła z renesansowego dworu krakowskiego. Zwolennik silnej władzy królewskiej, wspierał autorytet króla panegirykami.
In Augustissimum…
… rzeczywistych, które pozwalają identyfikować podmiot liryczny elegii z osobą autora.
Vita Ioannis de Curiis Dantisci (Życie Jana von Hofen Dantyszka) - dzieło zamyka twórczość Dantyszka, prawie wolne od stereotypów antykizujących, gromadzi doświadczenia z lat nauki i wędrówki ku przestrodze przed światem wielkiej polityki, intrygi i zapobiegliwości o dobra doczesne. To swego rodzaju wiersz konsolacyjny…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)