analityczne i syntetyczne - Kantowski podział sądów, definicja pojęcia analityczności, krytyka Quine'a
Zdania analityczne są według Kanta zdaniami wyjaśniającymi znaczenie zawartych w nich pojęć (orzecznik zawiera się w podmiocie). Zdania syntetyczne powiększają wiedzę i mówią o podmiocie coś, co nie jest zawarte w jego pojęciu.
Zdania analityczne są konieczne i opierają się na zasadzie sprzeczności - nie można im zaprzeczyć bez popadania w sprzeczność (kryterium analityczności). Przykłady zdań analitycznych są (a) prawami logiki, (b) ich egzemplifikacjami przy pomocy zdań języka naturalnego, (c) twierdzeniami czystej matematyki, (d) zdaniami w rodzaju: „każdy kawaler jest nieżonaty”, (e) zdaniami typu: „żadna powierzchnia nie może być zarazem czerwona i zielona”.
Analityczne: 1. a priori; 2. oparte na zasadzie sprzeczności; 3. konieczne; 4. nie odwołują się do doświadczenia, a jedynie do znaczeń (Kant), opierają się na znaczeniu; 5. tautologiczne; 6. synonimiczne; 7. reguły semantyczne; 8. definicje;
Wszystko, co konieczne, jest aprioryczne, ale istnieją przygodne prawdy a priori. Istnieją też konieczne prawdy a posteriori. Autorem druzgocącej krytyki pojęcia analityczności był Quine. Według niego pojęcie zdania analitycznego można bez zastrzeżeń stosować do typów (a-c), choć niepotrzebnie dubluje się wtedy pojęcie prawdy logicznej. Nie ma natomiast zadowalającego sposobu określenia analityczności do zdań (d) i (e), to jest zdań analitycznych na mocy ich redukcji do prawd logicznych w wyniku zastępowania wyrażeń wzajemnie synonimicznych.
Quine zarzucał definicjom analityczności (1) niejasność pojęcia znaczenia, (2) to, że definicje te nie mogą być źródłem synonimiczności, bo same ją zakładają, (3) to, że wymienialność salva veritate w kontekstach ekstensjonalnych jest zbyt słabym warunkiem dla synonimiczności, ponieważ wyrażenia koekstensjonalne wcale nie muszą być równoznaczne, (4) to, że gdy przechodzimy do kontekstów intensjonalnych, to synonimiczność i wymienialność wrażeń synonimicznych salva veritate zakłada analityczność, (5) to że definicja zdania analitycznego jako koniecznie prawdziwego jest niedobra, gdyż pojęcie konieczności jest mętne, (6) to, że pojęcie reguły semantycznej nie jest jasne bez uprzedniego zdefiniowania synonimiczności, (7) nawet, gdyby przyjąć pojęcie reguły semantycznej jako pierwotne i zdatne dla określenia kategorii analityczności, to uzyskalibyśmy tylko definicję dla wyrażenia „zdanie analityczne w J”, a nie „zdanie analityczne”. Są to poważne zarzuty, bo wskazują, że definicje analityczności są albo koliste, albo cierpią na ignotum per ignotum, albo nie definiują analityczności po prostu, lecz analityczność w jakimś języku.
(…)
… filozoficzne. Nominalizm prowadził go przeciw esencjalizmowi, co skutkowało krytyką pojęcia konieczności i jego ewentualnego użycia w definicji pojęcia analityczności. Quine był behawiorystą i domagał się, by pojęcie znaczenia było wyjaśniane przy użyciu pojęć zgodnych z tym sposobem myślenia. W szczególności, synonimiczność wyrażeń może być zdefiniowana kryteriami behawioralnymi, a więc wedle reakcji ludzi…
… lub nie uznał niczego. Zdanie jest analityczne, gdy każdy poznaje, że jest prawdziwe, na podstawie uczenia się jego słów. Takie behawiorystyczne pojęcie analityczności zgodne jest z tezą, że nie ma wyraźnej granicy pomiędzy zdaniami analitycznymi a syntetycznymi (gradualizm względem tego podziału).
…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)