To tylko jedna z 9 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
ALKADIENY
Alkadieny zawierają dwa podwójne wiązania C=C. Ze względu na wzajemne usytuowanie
tych wiązań w cząsteczce wyróŜnia się alkadieny skumulowane (alleny), sprzęŜone i izolowane:
sp
C
C
alleny
skumulowane C=C
C
sp2
sp2
sp2
C
C
sp2
sp2
dieny sprzęŜone
C
C
sp2
sp2
C
sp2
sp2
C
C
C
(
)n
C
dieny izolowane
sp2
n: 1,2,3...
sp3
Allen
Allen jest izomerem konstytucyjnym metyloetynu i bardzo łatwo przekształca się w metyloetyn
pod wpływem sodu podczas ogrzewania:
Na/∆
∆
H2C=C=CH → H3CC≡CH
≡
allen
metyloetyn
Allen jest gazem w temperaturze pokojowej (tw. –34,3oC). MoŜna go otrzymać z 2,3dibromopropenu poprzez eliminacje bromu za pomocą cynku:
∆
H2C=CBr-CH2Br + Zn → H2C=C=CH2 + ZnCl2
Znane są równieŜ związki zawierające kilka skumulowanych wiązań podwójnych C=C,
nazywają się one kumulenami.
Allen ma właściwości związków nienasyconych, tzn. ulega reakcjom addycji elektrofilowej. W
wyniku przyłączenia cząsteczki wody do allenu powstaje aceton, podobnie jak w przypadku
metyloetynu:
H2C=C=CH2 + HOH → H3C-CH(OH)=CH2 → CH3COCH3
allen
enol
aceton
Podstawione alleny występują jako stereoizomery cis- lub trans-, poniewaŜ wiązanie C=C
pomiędzy C1 i C2 jest prostopadłe do wiązania C=C pomiędzy atomami C2 i C3:
a
C
C
C
b
Rys. 6.1. Stereoizomery podstawionego allenu
a
b
b
C
a
C
C
a
b
Dieny izolowane
Dieny izolowane, których najprostszym przedstawicielem jest penta-1,4-dien mają podobne
właściwości chemiczne jak alkeny, oczywiście są zdolne do reagowania z dwoma molami
odpowiednich odczynników:
kat.
CH2=CHCH2CH=CH2 + 2 H2 → CH3(CH2)3CH3 ∆H = -61 kcal/mol
penta-1,4-dien
n-pentan
Tego typu wzajemne ułoŜenie podwójnych wiązań występuje w związkach naturalnych, np. w
większości polienowych kwasach tłuszczowych i tylko te kwasy są wartościowym
składnikiem poŜywienia:
H3C
12
COOH
9
1
kwas linolowy
H3C
12
15
COOH
9
1
kwas linolonowy
Izolowanym polienem jest kauczuk – naturalny polimer – i jego stereoizomer – gutaperka.
n
n
kauczuk naturalny (Z)
gutaperka (E)
Rys. 6.2. Przykłady naturalnych dienów i polienów izolowanych
Dieny sprzęŜone
Związki zawierające podwójne wiązania C=C w układzie sprzęŜonym są popularne w
przyrodzie i często pełnią waŜną rolę. NaleŜą do nich np. witaminy A (retinol), karoteny czy
likopen (czerwony barwnik pomidorów).
OH
witamina A1
β-karoten
likopen
Rys. 6.3. Inne naturalne polieny izolowane
(retinol)
czerwonobrązowy
czerwony
Dieny sprzęŜone róŜnią się właściwościami chemicznymi od dienów izolowanych, co jest
widoczne chociaŜby w wartości ciepła uwodornienia penta-1,3-dienu, które wynosi –54 kcal/mol,
podczas gdy ∆Ho uwodornienia penta-1,4-dienu = –61 kcal/mol (jest to mniej więcej dwa razy
więcej niŜ wydziela się ciepła podczas uwodornienia but-1-enu (-30 kcal/mol).
kat.
CH2=CHCH=CHCH3 + H2 → CH3(CH2)3CH3
penta-1,3-dien
∆H = -54 kcal/mol
n-pentan
Ta róŜnica (3,5 kcal/molC=C) świadczy o tym, Ŝe dieny sprzęŜone są trwalsze niŜ dieny
izolowane.
WyŜsza trwałość dienów
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)