ADAM WIŚLICKI - GROCH NA ŚCIANĘ - tekst programowy
Zarzuty wobec „wieszczów” poprzedniej epoki:
- składanie rymów tylko po to, aby się za to utrzymać
- poezja ociekająca nieustannym cierpieniem; cierpienie nieuzasadnione - sami wieszcze nie potrafiliby go uzasadnić (dosyć groteskowy obraz wieszcza cierpiącego)
- wmawianie czytelnikom, iż wieszcze są ciągle cierpiący, przekonanie wieszczów o byciu istotami nadziemskimi czującymi „więcej” - powoduje, że owi wieszcze popadają w śmieszność
- tworzenie fantasmagorii (złudzeń, urojeń)
- wiersze rymowane, ale pozbawione sensu
- bezustanne przebywanie w sferze ckliwych marzeń sprawia, że „z istoty myślącej tworzy ogólne `zdaje mi się'”
- tragedie pisane przez tych wieszczów mają wymiar komiczny
- wiek dziewiętnasty nie należy do cierpiących trubadurów, lecz poetów, którzy umiłowali postęp; liczą się specjaliści, którzy specjalizują się w konkretnej dziedzinie (ale znają ją bardzo dobrze)
- wieszcze romantyczni zamiast torować drogę postępu, wiecznie cierpią
- konwencjonalizm, monotonia
- poezja pozbawiona „zdrowej myśli i określonego sensu”
- apel Wiślickiego: „nie bądźcie wieszczami różanymi” - takimi, którzy w perspektywie społeczeństwa nic nie znaczą, zarówno oni, jak i ich poezja stanowią zbędne tło
ALEKSANDER ŚWIĘTOCHOWSKI - MY I WY - podział: My (pozytywiści) - Wy (romantycy) - romantycy negują pozytywistów, oskarżają ich o stawanie „ławą”
- coraz częściej pojawiające się wszędzie skargi na pokolenie „młodych” pobudziły autora do manifestu programowego - odpowiedzi na zarzuty
- my - młodzi, nieliczni, nie kierujący się korzyściami materialnymi, nie hołdujący ustalonym stosunkom i znajomościom, otwarcie przedstawiający swoje przekonania, nie obawiający się sądu i kontroli, pragnący pracy i nauki w społeczeństwie, pragnący wywoływać siły nowe i zużytkować zastałe, patrzący w przyszłość
- wy - starzy, liczni, ściśle ze sobą powiązani, nieśmiało manifestujący swoje poglądy, żądający spokoju, nieruchomości w literaturze, nakazujący wszystkim patrzeć w przeszłość, szanować jej błędy, zarzucający „młodym” brak szacunku wobec zasług starszego pokolenia
- autor zarzuca starym, że nie chcą oddać cugli młodszym, mimo tego iż mają oni świeże siły i lepszą świadomość potrzeb
- starzy powinni usunąć się z pola, na którym już nic zrobić nie mogą (nie powinni wlewać w społeczeństwo swej „martwoty”)
- starzy bronią swoich przekonań argumentem podeszłego wieku
- starzy zarezerwowali sobie swobodę przekonań, odmawiając jej młodym (odmawiając im prawa głosu)
(…)
… w swoich utworach przedstawień rzeczywistości, bo „to nie wypada”, a skupiają się jedynie na pięknie, nierzeczywistym pięknie
- należy badać i rozbierać życie, wyciągać z niego wnioski, uczyć i kształcić - cele literatury
- skończyły się czasy arlekinów i błaznów zabawiających panów na dworach, dziś cywilizacja i literatura kroczą ścieżką postępu
Utwór literacki - powinien przedstawiać życie w imię pożytku społecznego, w imię dobra ogólnego; powinien streszczać wybitniejsze odcienie życia pojedynczego lub zbiorowego, uwydatnienie ich charakteru, ich logiki
Poeta - wszechstronnie wykształcony intelektualnie, zaznajomiony z naukami społecznymi, znający ludzi i charaktery, posiadający siłę obserwacji, łatwość pojmowania, bystrość, dowcip i twórczość - to składa się na talent autorski Powieść…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)