To tylko jedna z 11 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
STANISŁAW WYSPIAŃSKI, WYZWOLENIE (BN) oprac. Aniela Łempicka NOWY TEATR WYZWOLENIA (BITWA O SZTUKĘ, SCENARIUSZ UTWORU)
wyzwolenie Polski z niewoli politycznej
zadanie ostateczne, walka o ideologię jest wcześniejsza
naród musi się wcześniej wyzwolić ze stanu inercji woli i umysłu
wyzwolenie narodu z bezwładu ducha i woli (reforma świadomości)
wyzwolenie sztuki jest w niewoli kłamstwa, nikt jej nie bierze na serio
Konrad nie pozyska słuchaczy dopóki będzie trwał ten stan
wyzwolenie poety, bohatera dramatu
Konrad ma stoczyć walkę. Jego siłą jest prawda (posiada prawdę wyzwolenia) i sztuka (jest poetą). Ze strony sztuki czyha niebezpieczeństwo - ona sama czeka na wyzwolenie.
Wątek sztuki organizuje cały utwór. Dla tego celu Wyspiański tworzy nowy teatr.
W W yzwoleniu współżyje sztuka romantyczna ze sztuką współczesną.
z Dziadów cz. III Mickiewicza wywodzi się Konrad
po sukcesie Wesela Wyspiański otrzymał wieniec z liczbą 44, Kazimierz Tetmajer nazwał go „następcą trójcy wieszczów” postanowił więc wystąpić w nowej roli wieszcza Wyspiański całkowicie obnażył scenę - bez dekoracji, bez płócien, z widokiem na wierzchołki drzew na plantach przez okna tylnej ściany sceny (1903 - Craig wystawił Ibsena na tle kotar).
wynika to z tematu Konrad ma wyzwolić sztukę, dramat rozgrywa się na scenie teatru krakowskiego
Wyspiański ujawnia teatr, by zniszczyć tradycyjny dramat i uwagę widza skupić na wypowiedzi autorskiej (chce przemówić wprost )
Podmiotem mówiącym do narodu musi być wieszcz - tradycja ustaliła jego wzór: Konrada.
Konrad wchodzi na pustą scenę. Rozmawia z reżyserem i aktorami i już nie wiemy, czy to Konrad Mickiewiczowski ( Wziąłem to imię - mówi za Gustawem) czy współczesny Wyspiański.
nie jest człowiekiem konkretnym, nie jest osobą
jest figurą skonstruowaną na użytek autorskiej wypowiedzi, figurą poetyckiego obrazowania
jest maską, która kryje autora i znaczy na scenie jego obecność, jego głos
Konrad oświadcza Muzie (i widzom), że tworzy teatr nowy ( Inny? - Zobaczysz. Patrz i uważ! ).
W dialogu każda informacja jest podważana przez kolejną (jak z prezentacją Konrada):
Muza jest aktorką i grywała w podrzędnych teatrach, ale Konrad nazywa ją „Literaturą”
Konrad mówi reżyserowi, że przyniósł Nic , ale zaczyna inscenizować sztukę
Konrad każe ustawiać husarię z hrabią Henrykiem, ale w widowisku Polski Współczesnej tych postaci w ogóle nie ma
Przedstawienia nie da się ułożyć w logiczną fabułę. Nowy porządek to
(…)
… i w Polskę (Bóg da nagrodę za cierpienia)
Kościół władzy żąda bezwzględnej uległości, Prymas powtarza słowa Papieża z Kordiana: Niechaj w postawie wytrwają: / niech wierzą i niech czekają (Niech się Polaki modlą, czczą cara i wierzą) - Polacy mają oddać siły wojującemu Kościołowi, który walczy z twierdzy Św. Anioła z niewiernymi (~ Nie-Boska Komedia i Św. Trójca)
w drugiej części Kaznodzieja i Prymas…
….
Wyspiański jest oszczędny w charakterystyce Prezesa i innych (vs. postacie Wesela). Można się domyślić, że to on po tytule, stylu mówienia, po tym, że był on najbardziej widocznym stańczykiem, a sam Wyspiański go nie lubił, bo ten zarzucał jego dziełom dziwaczność.
Poczuł się urażony osobą Hetmana w Weselu (jego żona była Branicka z domu). Napisał pamflet Czyściec Słowackiego (1903), naśladujący dramaty…
…, bo brzmiał jak pocieszający frazes wobec klęski 1905 r. Odmówił też przecież wystawiania Wesela w Królestwie w 1905 r.
** E.Z.**
Daty: 1862 - Stańczyk Matejki; 1863 - wystawienie obrazu, ulubionego przez Matejkę symbolu przestrogi historycznej; 1864 - klęska powstania styczniowego; 1866 - ugoda z Austrią utrwalająca autonomię Galicji; 1869 - Teka Stańczyka, pamflet polityczny na demokratyczną opozycję…
… społeczna
część druga dokonuje się z udziałem Geniusza (ducha narodu); wszyscy decydują się na najlepsze na co ich stać: Karmazyn i Hołysz na „wielki czyn” braterstwa z chłopami (przekazując im dziedzictwo swoich wad)
synteza polityczna ugodowcy-stańczycy (Prezes) vs. patrioci-demokraci (Przodownik z Chórem) zanim stańczycy napisali do Franciszka Józefa Przy Tobie, Najjaśniejszy Panie, stoimy i stać chcemy…
… przez władze UJ (na podstawie orzeczenia o braku jego równowagi umysłowej). Najtrwalszą organizacją była Eleuzis z 1903 r. Żartowano z neofilareckiego nakazu abstynencji od trunków, tytoniu, gier i rozpusty (chodziło o to, by nie tracić sił na marne). Była to reakcja na przybyszewszczyznę, dekadentyzm i nihilizm. Chciano znaleźć niesocjalistyczną ideę pozytywną dla świata i Polski.
Lutosławski wzywał…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)