Związek przyczynowy. Jednym z warunków odpowiedzialności za przestępstwo skutkowe jest ustalenie istnienia związku przyczynowego między działaniem sprawcy, a skutkiem stanowiącym znamię czynu zabronionego (ew. wykluczenie istnienia takiego związku między karalnym skutkiem a innymi, niezależnymi od sprawcy okolicznościami). Istnienie związku przyczynowego między zdarzeniami polega (w uproszczeniu) na tym, że wystąpienie jedego wynika z wystąpienia drugiego, zaś bez drugiego nie doszłoby do pierwszego. Zagadnienie związku przyczynowego jest skomplikowane i wymaga stosowania karkołomnych konstrukcji teoretycznych. Istnieje wiele rozmaitych koncepcji dotyczących ustalania związków przyczynowych, z których tylko trzy wydają się rozsądne i są powszechnie stosowane. Są to: a) teoria ekwiwalencji (teoria równorzędności warunków); Zakłada, że dla wystąpienia przyczyny konieczne jest zaistnienie szeregu warunków, które łącznie tworzą przyczynę. Uważa się, że związek przyczynowy istnieje między działaniem złoczyńcy a karalnym skutkiem, jeśli owo działanie było jednym z warunków owego skutku. Dla ustalenia skutku przyczynowego należy zatem przeprowadzić test sine qua non . Teoria ekwiwalencji ma tę wadę, że zakreśla pole związku przyczynowego zbyt szeroko, obejmując także te zdarzenia, które były przyczyną łańcucha innych, prowadzących do skutku, choć bezpośrednio z tym skutkiem niezwiązane. (np. kupiłem koledze w prezencie akwarium z piranią, a ta go pożarła, bo się z nią drażnił. W rezultacie jestem sprawcą śmierci kolegi, bo gdybym kupił mu doniczkę z paprotką, albo nic bym mu nie kupił, kolega by żył. Moje działanie było warunkiem sine qua non ). Zwolennicy kontrargumentują, że o odpowiedzialności decyduje jeszcze wina, ale słaby to kontrargument. b) teoria przeciętnej przyczynowości . Zakłada, że związek przyczynowy zachodzi tylko wtedy, gdy skutek jest normalnym, przeciętnym następstwem badanego czynu. Ustala się to na podstawie obserwacji życia. Wadą teorii adekwatnej jest nieostrość określenia "przeciętny skutek" i uzależnienie określenia sprawczego związku przyczynowego od uznania sędziego. (Niemniej i tak jest lepiej. Trudno uznać śmierć za normalne następstwo podarowania komuś sprzętu akwarystycznego, a więc na gruncie teorii przeciętnej przyczynowości nie jestem sprawcą śmierci kolegi.) c) teoria relewancji . Zgodnie z nią, aby ustalić związek przyczynowy między skutkiem a badanym zdarzeniem, należy najpierw ustalić obiektywny związek przyczynowy (przeprowadzić test sine qua non ), a następnie skorygować otrzymane wyniki według kryterium przypisywalności skutku w kontekście przestępstwa. Główną rolę odgrywa funkcja czasownika dyspozycji przepisu karnego ( zabija , zabiera , uszkadza ), oraz to, czy potencjalny sprawca dopuścił się działania opisywanego przez ten czasownik, łamiąc tym samym ów przepis (
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)