źródła wiedzy: aprioryzm i empiryzm skrajny i umiarkowany
Aprioryzm skrajny odmawia doświadczeniu wszelkiej wartości dla poznania rzeczywistości i uznaje wiedzę opartą na doświadczeniu za wiedzę pozorną. Punktem wyjścia dla tych stwierdzeń było w Grecji przekonanie, że rzeczywiste jest to tylko, co niezmienne. Tylko rozum zaznajamiać może nas z rzeczywistością.
Empiryzm skrajny twierdzi, że wszelkie uzasadnione twierdzenie musi opierać się bezpośrednio lub pośrednio na doświadczeniu.
Empiryzm umiarkowany twierdzi, że jedynymi uprawnionymi twierdzeniami a priori są twierdzenia analityczne.
Aprioryzm umiarkowany twierdzi, że istnieją uprawnione twierdzenia syntetyczne a priori.
Pozostaje jeszcze druga część tezy analitycznej: każde zdanie analityczne jest a priori. Przy wąskim rozumieniu analityczności jest to pogląd trywialny, ale przy szerokim już nie. Pap kwestionował tezę analityczną z dwóch przyczyn. Po pierwsze, prawa logiki są pierwotne względem konwencji lingwistycznych. Po drugie, odwoływał się do charakteru prawa fizyki. Pogląd Papa jest oparty na dynamicznym ujęciu nauki, korzystającym ze wspomnianej już wcześniej obserwacji, że składniki teorii fizykalnych zmieniają swój status, mogąc stać się „funkcjonalnymi apriorycznościami”. W ten sposób konwencjonalizacja może stać się drogą do a priori.
Zgodnie z analogią do twierdzenia Bayesa można powiedzieć, że zdanie A jest a priori z uwagi na doświadczenie e, gdy A należy do schematu pojęciowego dotyczącego e, oraz gdy A jest akceptowalne zanim e jest wykorzystane w uzasadnieniu A. Określenie to nie implikuje, że zdania a priori są niezależne od każdego doświadczenia. Ich akceptacja konstytuuje równocześnie ich uzasadnienie. Ten sposób akceptacji zdań przed danymi doświadczenia nazywa Woleński aprioryzacją, której szczególnym przypadkiem jest konwencjonalizacja w sensie Papa.
Dzięki temu można wyłożyć dalsze intuicje związane z pojęciem aprioryczności: (1) Istnieją takie zdania, które są a priori dla każdego schematu pojęciowego SP i każdych danych empirycznych e. (2) Dla każdego schematu pojęciowego SP i danych empirycznych e z nim związanych istnieje zdanie a priori względem SP i e. (3) Dla każdego A, jeśli A jest zdaniem a priori, istnieje schemat pojęciowy SP i dane e takie, że A jest a priori względem SP i e. Woleński zaznacza jednak, że nic w ludzkim poznaniu nie jest generowane ani uzasadniane w sposób czysto aprioryczny.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)