Temat nr 2: Źródeł tworzenia i poznania prawa w poszczególnych epokach historycznych od starożytności do czasów współczesnych na przykładzie wybranych państw: Niemiec, Francji, Szwajcarii, Austrii oraz Polski.
Źródła prawa. Uwagi ogólne.
Termin „źródła prawa” (fontes iuris) jest powszechnie przyjmowany w nauce prawa od czasów rzymskich. Jest on wieloznaczny dlatego w celu jego uściślenia powstały różne klasyfikacje.
Wyróżnia się :
Źródła powstania prawa (fontes iuris oriundi) lub istnienia prawa (fontes iuris essendi) Źródła poznania prawa (fontes iuris cognoscendi) Do źródeł powstania prawa zalicza się wszelkie formy powstania norm prawnych oraz wprowadzenia ich w życie. Źródłami tworzenia prawa są te, z których wywodzi się obowiązujące prawo. Można przez nie rozumieć zarówno organy tworzące prawo, jak i wydawane przez nie akty prawne.
Do źródeł poznania zalicza się wszystko to, z czego dowiadujemy się o treści norm prawnych obowiązujących w przeszłości (przedmioty, np. stożek kamienny, na którym został wyryty Kodeks Hammurabiego) lub współcześnie (np. publikacje aktów normatywnych w Dzienniku Ustaw RP). Do źródeł poznania prawa zalicza się: źródła urzędowe, pochodzące od samego prawodawcy i źródła prywatne, sporządzone przez osoby prywatne, np. zbiory źródeł prawa dla celów dydaktycznych.
W literaturze tradycyjnej wyróżnia się następujące rodzaje źródeł rodzaje źródeł poznania : literackie, epigraficzne, papirologiczne oraz jurydyczne. Źródłami literackimi (zwanymi nieprawniczymi) są utwory literatury rzymskiej i częściowo greckiej, które pomagają lepiej poznać stan i funkcjonowanie prawa w określonym momencie historii Rzymu. Do tej grupy źródeł należą dzieła pisarzy starożytnych, przede wszystkim historyków, a także retorów, filozofów, komediopisarzy, gramatyków. Źródłami epigraficznymi (gr. Epigraphe- napis) są wszelkiego rodzaju inskrypcje, czyli wykonane na trwałym materiale (kamieniu, metalu, kości, ceramice, tablicach woskowych) na nagrobkach, tablicach pamiątkowych, kolumnach, monumentach, słupach granicznych, frontach budynków itp. Inskrypcje mają duże znaczenie dla poznania prawa, ponieważ dotyczą aktów prawnych z zakresu różnych dziedzin prawa rzymskiego, prawa cywilnego, karnego, sakralnego, sądownictwa, ustroju miast i gmin rzymskich. Źródła papirologiczne obejmują teksty pochodzące głównie z Egiptu sporządzone na papirusie. Źródła jurydyczne stanowią przede wszystkim teksty zachowanych zbiorów prawa (np. Kodeks Teodozjański, Kodeks Justyniana, Digesta, Nowele justyniańskie) oraz pisma jurystów rzymskich (np. Instytucje Gajusa, Sentencje Paulusa). Źródła o charakterze jurydycznym mają zasadnicze i podstawowe znaczenie.
(…)
…. Polityczne zwycięstwo nad ustrojem feudalnym pociągnęło za sobą nie tylko przebudowę ustroju państwowego, ale także całkowitą zmianę głównych zasad, na których dotąd opierało się prawo francuskie. Ważnym przypieczętowaniem tych zmian było wprowadzenie zasady, iż ludzie są równi z punktu widzenia prawa ( art.1 Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela z 1789 roku ).
W prawie cywilnym istotnym było wprowadzenie…
…. W procesie przezwyciężania feudalnych partykularyzmów prawnych ważna rola przypadła prawu stanowionemu. Wyrazem wzrostu aktywności monarchy były przede wszystkim wydawane w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XIV wieku Statuty Kazimierza Wielkiego. Statut Wielkopolski (wiślicki) wydany został na wiecu możnowładców oraz szlachty, miał w wersji pierwotnej 34 artykuły. Obszerniejszy był Statut Małopolski…
… sądowego oraz egzekucyjnego nazwany processus iuris. Ta część statutu nabrała charakteru urzędowego przez potwierdzenie królewskie. Zaś druga część miała charakter nieoficjalny o obejmowała pomniki prawa niemieckiego: Zwierciadlo Saskie, i Weichbild Magdeburski, oba w tłumaczeniu Konrada ze Skalbmierza, prawo lubeckie oraz traktat o prawie rzymskim z XIV wieku zwany Summą Rajmunda Partenopejczyka.
Właściwe prace nad unifikacją oraz reformą prawa zostały zapoczątkowane z chwilą powołania do życia na sejmie bydgoskim w 1520 roku komisji dla poprawy całego prawa sądowego. Dziełem komisji było przygotowanie projektu kodyfikacji procesu sądowego z 1523 roku pod nazwą Formula processus, która została najpierw przyjęta w Małopolsce, a następnie w całej Koronie. Wydany drukiem zbiór ułatwiał podjęcia…
… była do 1795 roku Litwa, która w odróżnieniu od Korony dokonała kodyfikacji prawa. Trzy statuty litewskie - pierwszy z 1520 roku, drugi z 1566 roku oraz trzeci z 1588 roku stanowiły wartościowy, lecz niepełny zbiór przepisów prawa publicznego oraz sądowego. Statuty zostały napisane w języku ruskim (starobiałosuskim), był to język urzędowy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Zbiór ten stanowił wyraz dążeń Litwy…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)