ZGAŚNIECIE ZOBOWIĄZAŃ 1. Uwagi ogólne
Zobowiązanie przestaje istnieć, a więc gaśnie, gdy zostanie osiągnięty cel, dla którego powstało. Celem tym jest zaspokojenie roszczeń wierzyciela. Dlatego naturalnym i najczęściej zachodzącym powodem zgaśnięcia zobowią- zania jest jego wykonanie, polegające na spełnieniu przez dłużnika wszystkich tych świadczeń, do jakich był zobowiązany. O wykonaniu zobowią- zań była mowa poprzednio.
Poza wykonaniem zobowiązania gasną także z innych przyczyn, wśród których można wymienić świadczenie w miejsce wykonania, potrącenie, odnowienie, złożenie do depozytu sądowego, zwolnienie z długu i inne. W niektórych z tych przypadków wierzyciel doznaje zaspokojenia (np. świad- czenie w miejsce wykonania), w innych zaś nie (np. zwolnienie z długu).
2. Świadczenie w miejsce wykonania O świadczeniu w miejsce wykonania mówimy, gdy dłużnik zaproponuje wierzycielowi spełnienie innego świadczenia w miejsce tego, do którego był zobowiązany, a wierzyciel wyrazi na to zgodę. Zobowiązanie wówczas gaśnie
z chwilą spełnienia świadczenia zastępczego. Częstym przypadkiem jest ofiaro- wanie przez dłużnika świadczenia w naturze zamiast długu pieniężnego lub odwrotnie.
3. Potrącenie
Wygaśnięcie zobowiązania przez potrącenie (kompensację) jest nader rozpowszechnione w odniesieniu do zobowiązań pieniężnych, choć potrąceniu mogą ulegać i inne świadczenia. Potrącenie zachodzi wówczas, gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie wierzycielami i dłużnikami (najczęciej z róż- nych tytułów), a jedna z nich zamiast spełniać swoje świadczenie, odlicza je od świadczenia, które jej się należy. Żaden z wierzycieli nie otrzymuje wówczas do rąk efektywnego świadczenia, ale za to zostaje zwolniony ze swego zobowiąza- nia lub jego części. Pozostała po potrąceniu część należności pozostaje do uregulowania, chyba że należności były równe i uległy całkowitemu potrąceniu.
Istnieje potrącenie umowne, o którym decydują swobodnie strony, oraz potrącenia ustawowe, zachodzące tylko w przypadkach przewidzianych przepi- sami na podstawie jednostronnego oświadczenia któregokolwiek z dłużników.
Do skuteczności potrącenia wymagane są następujące przesłanki:
muszą istnieć dwie wzajemne wierzytelności,
wierzytelności te muszą zachodzić między tymi samymi osobami,
świadczenia, do których strony są wzajemnie obowiązane, muszą być tego samego rodzaju (pieniądze, rzeczy gatunkowo oznaczone tego samego rodzaju i jakości),
obie wierzytelności muszą być wymagalne i zaskarżalne.
W niektórych przypadkach potrącenie jest niedopuszczalne, na przykład nie można potrącić wierzytelności z należnej drugiej stronie renty alimentacyjnej.
(…)
…, jak dłużnika. Znaczna ich część należy do dziedziny prawa spadkowego. W prawie zobowiązaniowym zmiana wierzyciela może nastąpić w drodze przelewu wierzytelności (cesji) i w drodze wstąpienia osoby trzeciej w miejsce zaspokojonego wierzyciela. Do zmiany dłużnika może dojść między innymi w ramach tzw. przejęcia długu.
Cesja jest umową, na mocy której dotychczasowy wierzyciel (cedent) przenosi swoją wierzytelność na nowego wierzyciela (cesjonariusza), zazwyczaj załatwiając w ten sposób swoje rozliczenia. Zamiast efektywnego świadczenia cesjonariusz otrzymuje od cedenta jego roszczenie wobec dłużnika, które staje się teraz jego roszczeniem. Umowa taka nie wymaga zgody dłużnika. Dłużnik powinien być jednak zawiadomiony o cesji, aby mógł spełnić świadczenie do rąk nowego wierzyciela.
Przejęcie długu jest umową, na mocy której nowy dłużnik przejmuje istniejący dług i wstępuje w miejsce dawnego dłużnika. Umowa taka, w przeci- wieństwie do cesji, wymaga zgody obu stron, a więc zarówno dłużnika, jak i wierzyciela. Wierzycielowi bowiem nie jest obojętna zmiana dłużnika, który będzie wobec niego zobowiązany i może mieć interes w tym, aby nie wyrazić zgody na przejęcie długu przez osobę, której osobiste cechy…
… na przykład wtedy, gdy strony się umawiają, że cena kupna, którą dłużnik ma w terminie zapłacić wierzycielowi pozostanie jeszcze jakiś czas w jego rękach, ale już jako pożyczka. W ten sposób strony umorzyły zobowiązanie z umowy
16*
243
sprzedaży, tworząc w jego miejsce nowe, o odmiennej treści. Jeżeli dłużnik, który na podstawie umowy użyczenia posługuje się bezpłatnie samochodem znajomego, zatrzymuje…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)