Zasada demokracji
Zasada demokracji w Unii Europejskiej jest jedną z zasad, która stopniowo kształtowała się w praktyce najpierw Wspólnot Europejskich, potem Unii Europejskiej. Początkowo traktaty nie odnosiły się do zasady demokracji z tego względu, że na samym początku istnienia Wspólnoty Europejskie jako organizacje międzynarodowe mające na celu współpracę gospodarczą nie były postrzegane jako podmioty, które potrzebowałyby wykazania istnienia innej legitymizacji, niż legitymizacja państw, które były stronami traktatów założycielskich. Wspólnoty Europejskie zostały utworzone jako organizacje międzynarodowe. Ich stronami były państwa. Instytucje były skonstruowane w ten sposób, że swoją legitymizację czerpały w sposób bezpośredni lub pośredni od rządów państw członkowskich, które same posiadały demokratyczną legitymizację. To było wystarczające, ponieważ początkowo były postrzegane jako część porządku międzynarodowego. W prawie międzynarodowym w latach 50. tak naprawdę o demokracji się w zasadzie nie mówi. Problem demokratycznego charakteru Wspólnot Europejskich zaczął się pojawiać wówczas, gdy Trybunał Sprawiedliwości rozwinął koncepcję bezpośredniego skutku prawa Unii Europejskiej. Okazało się, że instytucje Unii Europejskiej stanowią prawo, które wiąże nie tylko państwa członkowskie, których przedstawiciele zasiadają w Radzie, głównym organie decyzyjnym, ale wiąże również w sposób bezpośredni obywateli. To się wiązało z tworzeniem wspólnego rynku i coraz szerszym zakresem uregulowań pochodzących ze Wspólnot Europejskich, które wiązały wszystkie podmioty, zarówno obywateli, jak i przedsiębiorstwa w państwach członkowskich. Pojawia się problem deficytu demokratycznego Unii Europejskiej.
Na samym początku w pierwszych traktatach Zgromadzenie Parlamentarne było organem, który składał się z przedstawicieli parlamentów narodowych, a więc również cieszył się pośrednią demokratyczną legitymizacją. Parlament Europejski do 1979 nie był wybierany w wyborach bezpośrednich. Dopiero w 1976 przyjęto Akt o Wyborach Bezpośrednich do Parlamentu Europejskiego, a w 1979 odbyły się pierwsze wybory. Był to pierwszy krok do wzmacniania demokratycznej legitymacji Unii Europejskiej, jednak był to krok stosunkowo mały. Choć Parlament Europejski uzyskał bezpośrednią demokratyczną legitymację, to jednak nadal pozostał organem, którego kompetencja była przede wszystkim kompetencją doradczą i opiniodawczą. To, co robił Parlament Europejski do momentu wejścia w życie Jednolitego Aktu Europejskiego to było tylko i wyłącznie w przypadkach przewidzianych traktatem wyrażanie opinii w sprawie aktów, które mają być przyjęte przez Radę.
Jednolity Akt Europejski stanowił istotny moment w rozwoju integracji. Wyznaczył termin utworzenia rynku wewnętrznego, zdefiniował ten rynek wewnętrzny, wzmocnił kompetencje komisji i po raz pierwszy wzmocnił kompetencje Parlamentu Europejskiego. Jednolity Akt Europejski wprowadził nową procedurę - procedurę współpracy, w której Parlament Europejski mógł po raz pierwszy proponować poprawki do aktu, który miał być przyjęty przez Radę. Zdecydowanie te poprawki wprowadzone przez Jednolity Akt Europejski, wzmocnienie roli Parlamentu Europejskiego nie były wystarczające z punktu widzenia rozrostu prawa wspólnotowego. Tak naprawdę dla demokratycznego charakteru Unii Europejskiej momentem przełomowym było zawarcie Traktatu z Maastricht i wprowadzenie obywatelstwa Unii Europejskiej, wraz ze wzmocnieniem roli Parlamentu Europejskiego. Traktat
(…)
… uczestniczącej, to traktat z Lizbony wskazuje wprost na szereg mechanizmów, które umożliwiają obywatelom bezpośredni udział w życiu demokratycznym Unii Europejskiej. Pierwszym takim mechanizmem jest udział organizacji przedstawicielskich w Unii Europejskiej. Ten udział w początkowej formie pojawił się w Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali. Już Traktat Paryski powołał Komitet Ekonomiczno-Społeczny…
… na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn”. Jest to istotna zmiana w porównaniu z poprzednim stanem prawnym. Ta zasada poszanowania praworządności i praw człowieka była rozwijana w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Poprzednio obowiązywał art. 6, który był dodany traktatem z Maastricht. Stanowił on, że „Unia opiera…
… podmiotu, prawo uczestniczenia w postępowaniu prowadzonemu wobec takiego podmiotu oraz zasadę nullum crimen sine lege, która zabrania karać za czyny, które nie były zabronione na mocy prawa. Ten element jest najbardziej rozwijany w odniesieniu do decyzji, które są wydawane przez Komisję Europejską, ponieważ ona najczęściej prowadzi postępowania bezpośrednio dotyczące jednostek.
Ostatni element zasady…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)