Dr Marek Tabor - Geografia Polityczna 5
ZARYS HISTORYCZNY ZMIAN NA MAPIE POLITYCZNEJ SWIATA
Charakterystyczna cecha stosunkow panujących do czasow wielkich odkryc geograficznych było rozbicie owczesnego swiata na izolowane obszary. Z powodu słabego rozwoju drog i srodkow komunikacji obszary Afryki, Azji i Ameryki faktycznie były nie znane mieszkancom Europy. W starożytności duza wiedze o swiecie mieli Fenicjanie, Kartagińczycy i Grecy, znajacy dobrze obszary morz Śródziemnego i Czarnego oraz wybrzeza Europy Zachodniej. Dopiero wraz z rozwojemgospodarczym oraz wewnętrznych i międzynarodowych powiązań handlowych w europie zaczely powstawac wielkie panstwa, którym towarzyszyl proces tworzenia się narodow. Dzieki rozwojowi transportu obszary dotychczas izolowane wiązały się wzajemnie, a terytoria państwowe stawaly się jednym organizmem gospodarczym. Rozpoczął się okres wielkich odkryc geograficznych, w którym trzy fakty odegraly bardzo istotna role i zaważyły na podziele politycznym swiata na wiele wiekow. Były to: odkrycie Ameryki przez Kolumba, podroz Casco da Gamy do Indii, pierwsza podroz dookoła swiata Magellana. Grupe panstw odkrywcow i zdobywcow nowych terenow tworzyly: Portugalia, Hiszpania, Holandia, Anglia i Francja, do których potem dołączyły Niemcy, Rosja i Stany Zjednoczone. Pierwsze rozpoczęły podboj kolonii Portugalia i Hiszpania. Portugalia w XVIw. Osiągnęła maksymalny zasieg imperium kolonialnego. Od konca XVIIw. Do początku Xix. Trwala rywalizacja o hegemonie miedzy Wielka Brytania i Francja w Afryce, Azji i Ameryce. Głównym źródłem sukcesow Wielkiej Brytanii w walce z jej konkurentem była silna flota. Wielka Brytania dążyła przede wszystkim do opanowania morz i kontrolowania ważniejszych szlakow morskich. Na kontynencie eurazjatyckim największych podbojow terytorialnych w XVII i Xviii. dokonala Rosja, opanowując Syberie, Az po Ocean Spokojny oraz Azje Srodkowa i Kaukaz, a w Ameryce Polnocnej - Alaske. Odkrycia geograficzne i podboje kolonialne towarzyszace tym odkryciom przyczynily się do znacznego wzmożenia kontaktow międzynarodowych w skali swiatowej. W XIXw. Nastąpiły dalsze zmiany na mapie politycznej. Kongres wiedenski w 1815r. przyczynil się do powaznych zmian mapy politycznej europy. Do konca XIXw. Wielka Brytania zakończyła podboj Indii i ugruntowala pozycje w Azji i Afryce. Zmiany polityczne zaczly również z Ameryce. Na mocy pokoju paryskiego w 1763r. zakończono walke francusko - angielska o Kanade, która stala się posiadłością brytyjska. Uzyskanie niepodległości przez kolonie angielskie w Ameryce i wydarzenia polityczne w Europie staly się bodzcem do walki wyzwoleńczej w Ameryce Łacińskiej przeciw Hiszpanii i Portugalii. W latach 1810 - 1825 kraje ladowe Ameryki Łacińskiej uzyskaly niepodległość i staly się republikami. W tym okresie Hiszpania i Portugalia znalazly się już poza mapa polityczna Ameryki Łacińskiej, jakkolwiek jezyk i kultura świadczą nadal o ich wspolnych korzeniach. Nowy układ terytorialno - polityczny na przelomie XIX i XXw. odzwierciedlal przemiany społeczno ekonomiczne, typowe dla ustroju kapitalistycznego. Z mapy politycznej swiata zniknęły tzw. Ziemie niczyje. Wszystkie obszary weszly w sklad panstw niezależnych lub staly się koloniami albo terytoriami zaleznymi. Panstwa europejskie w pogoni za koloniami kierowaly się glownie checia zapewnienia sobie źródeł surowcow i rynkow zbytu. Dosc istotnym motywem do podboju niektórych terytoriow były także wzgledy strategiczne. Pierwsza wojne swiatowa uznano za wojne majaca na celu nowy podzial swiata. Zmiany mapy politycznej swiata po I wojnie swiatowej były wyrazem układu sil, kompromisu i scierania się roznych orientacji.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)