To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Założenia klasycznego republikanizmu: Arystoteles, Polibiusz, Cyceron.
Lekarstwa na niestałość organizacji najwyższych władz państwowych poszukiwali już starożytni Grecy. Pierwszy był Likurg (VIII w p.n.e.). Później był Platon, który na starość przestał zajmować się państwem idealnym, a wziął się za sprawy przyziemne; uważał, że trzeba łączyć różne pierwiastki ustrojowe. Szczególnie Arystoteles poszukiwał trwałości porządku państwowego w ustroju mieszanym, głosząc zasadę złotego środka. Ustroje uzależnione były od liczby sprawujących władzę, a także motywacji sprawujących władzę. Arystoteles nie zauważył takiej formy państwa, która nie miałaby przed sobą spadzistej, a śliskiej drogi wiodącej do jakiegoś graniczącego z daną formą zła, ponieważ w czystym ustroju zawsze znajdzie się grupa dyskryminowana, a motywacje rządzących są skierowane w stronę korzyści jednostronnych przy jednoczesnym faworyzowaniu jednej z części społeczeństwa . Arystoteles zadbał o dobro wszystkich obywateli, warto jednak pamiętać, że tych obywateli było niewielu; tylko ci, którzy uczestniczyli życiu publicznym. Dwa elementy odrywały zatem naczelną rolę w pojmowaniu państwa jako republiki: element ustrojowy (formalny - organizacja najwyższych władz) oraz element obywatelski i cnoty obywatelskie. Teorię ustroju mieszanego, nawiązując do Platona i Arystotelesa, w najpełniejszym kształcie przedstawił Polibiusz. Był on Grekiem, który przez lata przebywał w Rzymie pasjonując się jego ustrojem i historią. Jeżeli chodzi o ustrój mieszany, uważał że został on wprowadzony właśnie w republikańskim Rzymie, w którym pierwiastkiem monarchicznym byli dwaj konsulowie obdarzeni szerokimi uprawnieniami wykonawczymi, pierwiastkiem arystokratycznym był senat, natomiast pierwiastkiem demokratycznym lud, którego aspiracje nie zostały zignorowane (mieli dostęp do stanowisk publicznych : trybunowie ludu). Polibiusz, który był wnikliwym obserwatorem dziejów historycznych, dokładnie przedstawił proces degeneracji państwa, charakteryzujący się ciągłymi wstrząsami i napięciami społecznymi. Najstarszy z ustrojów, monarchia, opierał się na rządach jednostki. Łatwo się okazywało, że taki król szybko przestawał rządzić zgodnie z interesem obywateli. Wtedy przeciwstawiała mu się grupa najlepszych spośród poddanych i obalała króla. Przez jakiś czas ustrojem była arystokracja, ponieważ z początku najlepsi rządzili zgodnie z interesem społecznym. Również i oni jednak ulegali zwyrodnieniu, troszcząc się o własny dochód i korzyści. Lud zwykł się łatwo wzburzać przeciwko nim i samemu przejmować władzę wprowadzając demokrację. Jednak i ona łatwo ulegała zwyrodnieniu, z różnych powodów: słabości organizacyjne, brak stałych praw, pazerność urzędów. Nietrudno retorzy podburzali lud, a najlepszy spośród nich przejmował władzę obiecując przywrócić stary dobry porządek. Nie jest istotne dla Polibiusza, jaka jest kolejność zmian ustrojowych, nie wykluczał przejścia od monarchii od razu w demokrację i odwrotnie, lecz sam fakt niestałości ustrojów spowodowany jest momentem zapomnienia rządzących, dlaczego przejęli władzę. Ten krwawy proces dziejowy można zatrzymać tylko poprzez wprowadzenie ustroju mieszanego. Jednak nie tylko forma organizacji władz jest czynnikiem fundamentalnym dla istoty republikanizmu. Są sprawy ważniejsze.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)