KONCEPCJE WZORU ZACHOWANIA A I SPOSOBY JEGO POMIARU 1. Wzór zachowania A jako syndrom lub styl życia M. Friedman i R.H. Rosenman, koniec lat pięćdziesiątych. Zachowanie to angażuje jednostkę w zdobywaniu jak największej liczby celów w jak najkrótszym c zas ie. Ludzie ci mają tendencję do rywalizacji, pragną dużego uznania i awansu, charakteryzują się szczególną czujnością psychiczną i fizyczną . Zachowanie będące przeciwieństwem WZA Friedman i Rosenman określili jako Wzór zachowania B . Osoby charakteryzujące się takim zachowaniem nie mają wygórowanych ambicji, nie podejmują rywalizacji z innymi, łatwo zadowalają się tym, co mają, nie wykazują pośpiechu, łatwo odprężają się, mają tendencję bardziej do poddawania się prądowi życia niż do podejmowania ciągł ej walki. Dodatkowa charakterystyka osób o WZA. Rosenman, 1978. Ż wawo się poruszają, a przy powitaniu wymieniają mocny uścisk dłoni. Ich wypowiedzi są zwięzłe, sposób mówienia dobitny, szybki i głośn y. Często podają szorstkie, jed nowyrazowe odpowiedz i: np. „tak", „nigdy", „zdecydowanie". Mają tendencję do pośpieszania rozmówcy; niejednokrotnie przerywają jego wypowiedzi. Gwałtownie reagują na pytania dotyczące np. oczekiwania w kolejce lub w innych okolicznościach. W trakcie rozmowy często mają zaciśnięte pięści lub wskazują palcem na rozmówcę. Wyrażają wrogość skierowaną na osobę, z którą rozmawiają, lub na przedmiot rozmowy. W zależności od stopnia występowania powyższych cech zachowania wyodrębniono skrajny i umiarkowany WZA . W kilka lat później Jenkins i wsp., opracowując, podali zmodyfikowaną definicję WZA, r. 1979 . „...jest to zespół jawnego zachowania lub styl życia, charakteryzujący się skrajnym współzawodniczeniem, walką o osiągnięcia, agresywnością (czasami silnie tłumioną), pośpiechem, niecierpliwością, pobudliwością, nadmierną czujnością, wybuchowym sposobem mówienia, napięciem mieści twarzy, poczuciem presji czasu i poczuciem nadmiernej odpowiedzialności" . WZA nie jest określonym profilem osobowości, ani też wyłącznie zbiorem typow ych reakcji. Obejmuje on bowiem zarówno elementy osobowościowe, jak i behawioralne, związane z określonymi sytuacjami. Zastrzeżenie to nie jest jednak wystarczające, gdyż podany opis syndromu WZA może być wynikiem bardzo różnych kombinacji osobowościo wo-sytuacyjnych. Nie wiadomo także, jakie są wewnętrzne powiązania pomiędzy składnikami WZA, jaka jest hierarchia i mechanizmy, które leżą u ich podłoża . Jenkins, 1978. Podstawą WZA j est dążenie do osiągnięcia i sp
(…)
… przekwitania), następuje przyspieszenie procesu miażdżycowego (Jenkins i in., 1979; Mat-thews, 1982). 2. Wzór zachowania A, a inne czynniki ryzyka choroby niedokrwiennej serca
Wyniki badań dotyczących związku pomiędzy WZA, a danymi koronograficznymi nasuwają pytania o relację pomiędzy WZA a innymi czynnikami, wpływającymi na proces miażdżycowy w naczyniach wieńcowych. W jednym z pierwszych badań dotyczących…
… odpowiedzi, na 5 pozostałych mają do wyboru odpowiedzi „tak" lub „nie".
WZÓR ZACHOWANIA A JAKO RYZYKO CHOROBY NIEDOKRWIENNEJ SERCA
1. Badania koronarograficzne
Bardzo ważne argumenty przemawiające za istnieniem związku pomiędzy WZA a chorobą niedokrwienną serca pochodzą z badań koronarograficznych. Podejmując te badania kierowano się następującym rozumowaniem: skoro choroba niedokrwienna serca rozwija się najczęściej w związku ze zmianami miażdżycowymi w naczyniach wieńcowych, a z chorobą niedokrwienną serca jest skojarzony WZA, to osoby charakteryzujące się intensywniejszym WZA powinny mieć naczynia wieńcowe zaatakowane przez miażdżycę w większym stopniu.
WZA, oceniany za pomocą wywiadu, jest w sposób istotny związany ze stopniem zmian miażdżycowych w naczyniach wieńcowych u osób obojga płci, ale związek…
…, których wyniki wskazują na związek WZA z chorobą niedokrwienną serca, są próby oceny efektywności modyfikacji WZA. U podłoża tych badań leży następujące rozumowanie. Jeżeli WZA jest istotnym czynnikiem ryzyka powstania choroby niedokrwiennej serca, to działania terapeutyczne, które zmniejszają tendencję do zachowań tego typu, powinny jednocześnie prowadzić do zmniejszenia ryzyka zachorowania. W podsumowaniu wyników autorzy stwierdzają, że określone działania mogą prowadzić do redukcji WZA u osób po zawale serca oraz żel osłabienie zachowań tego typu zmniejsza ryzyko powtórnego zawału; serca (Friedman i in. 1984). 4. Badania na zwierzętach
Związek pomiędzy WZA, a chorobą niedokrwienną serca próbowano również wykazać w badaniach eksperymentalnych przeprowadzanych na zwierzętach. Jeżeli w badaniach…
… się druga faza reakcji.
Charakterystyczne jest uczucie bezradności i zniechęcenia. Towarzyszy temu pobudzenie układu przywspółczulnego. Glass przypuszcza, że częste przechodzenie z jednej fazy do drugiej, a więc zmiany w pobudzeniach układów: współczulnego i przywspółczulnego pociągają za sobą trwałe ^niekorzystne skutki w zakresie funkcji układu krążenia (Glass, 1977).
Poznawczą bazą WZA…
… do tych dzieci podwyższany jest często poziom wymagań, istnieje stała presja, by jeszcze więcej osiągać i sprawniej działać. W ten sposób jest stwarzana stała rozbieżność pomiędzy oczekiwaniami rodziców a osiąganymi rezultatami dziecka. Rozbieżność ta może motywować dziecko do podejmowania nowych aktywności, które redukowałyby ten dysonans. Jednocześnie na podstawie wiedzy z zakresu psychologii klinicznej…
… w naczyniach wieńcowych. Dokonuje się to prawdopodobnie za pośrednictwem zwiększonej reaktywności fizjologicznej, w szczególności w zakresie układu hormonalnego. Ważniejszą rolę przypisuje się nadmiernemu wydzielaniu amin katecholowych, które zaburzają gospodarkę tłuszczową i węglowodanową, zwiększają zużycie tlenu, powodują wzrost agregacji płytek krwi. WZA może mieć związek z procesem miażdżycowym…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)