Wyróżniki strukturalne regularnego wiersza sylabicznego.
Wiersz sylabiczny realizuje zasady regularnego systemu wersyfikacyjnego - sylabizmu. Jego wyznacznikami są:
Stała liczba sylab w wersach (np. ośmiozgłoskowiec, trzynastozgłoskowiec)
Średniówka w wersach dłuższych niż 8-zgłoskowe; jest ona realizowana przez koniec wyrazu przypadający po jednakowej liczbie sylab w każdym wersie
Stały akcent paroksytoniczny (na przedostatnią sylabę) w klauzuli (zakończeniu) każdego wersu
Prawie stały akcent paroksytoniczny przed średniówką; należy wskazać, że jest to tendencja, nie reguła Regularne rozłożenie rymów półtorazgłoskowych (żeńskich); poza utworami rymowanymi, mogły się pojawiać nierymowane - wiersze białe
Wymienione właściwości budują rytmiczną ekwiwalencję poszczególnych wersów. W sylabowcu naturalne jest zaburzenie współzależności między porządkiem wersowym i zdaniowym. Innymi słowy, wers nie musi kończyć się znakiem interpunkcyjnym. Zdanie nie pełni funkcji wersyfikacyjnych, pozostaje czynnikiem różnicującym wypowiedzi poetyckie. Już od początków istnienia sylabizmu (połowa XVI wieku - twórczość Jana Kochanowskiego) stosowano tok przerzutniowy. Był on sposobem na modulowanie intonacją. Celem tego zabiegu było albo wyróżnienie nacechowanych emocjonalnie jednostek słownych (Treny Kochanowskiego), albo nadanie utworowi prozaizującego wydźwięku (gawędy, tok potoczny). Liczba sylab i występowanie średniówki stały się wyróżnikami formatów wersowych (układów cech językowych wersów świadczących o ich ekwiwalentności). Na przykład 13-zgłoskowiec może przybierać formant 7+6, 8+5, 5+8 itd. Można mówić o pewnej dowolności przy układaniu wersów, gdyż spotyka się w wierszu sylabicznym wersy zarówno 4-zgłoskowe, jak i 17-zgłoskowe. Zdarzają się także wersy przekraczające te granice, ale nie występują one samodzielnie. Jedynymi ograniczeniami przy układaniu wersów są względy semantyczne (w zbyt krótkich wersach trudno zawrzeć dostatecznie wiele treści) oraz rytmiczne (za długie wersy zaburzają rytmiczną spoistość wersu). Do najpopularniejszych i najbardziej charakterystycznych formatów sylabowców należą: 11-zgłoskowiec ze średniówką po 5 sylabie (5+6) oraz 13-zgłoskowiec ze średniówką po 7 sylabie (7+6). Warto zauważyć, że utwory krótkie, liryczne pisano ośmiozgłoskowcem np. Pieśń świętojańska o Sobótce Kochanowskiego, natomiast większe poematy epickie jak Beniowski Słowackiego jedenastozgłoskowcem albo, jak Pan Tadeusz Mickiewicza, trzynastozgłoskowcem.
Bibliografia:
Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław 2000.
Michał Głowiński, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński,
(…)
…, trzynastozgłoskowcem.
Bibliografia:
Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław 2000.
Michał Głowiński, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Zarys teorii literatury, Warszawa 1972.
Semantyka przestrzeni w utworze literackim.
Oprócz obrazowania czasowego występuje obrazowanie przestrzenne, które pozwala wprowadzić m.in…
… wydarzenia. Pewne sceny pozostają w nierozerwalnej relacji z tworami przestrzennymi (wyznanie miłości w parku lub ogrodzie; duchy pojawiające się w starym zamczysku). Relacje przestrzenne są częścią wizji świata przedstawionego i są nośnikami licznych konotacji. Odczytuje się je na podstawie doświadczeń kulturowych (pomieszczenie zamknięte - niewola, otwarte - swoboda). Samo wprowadzenie tworów…
…, a może wykreuje zupełnie coś zupełnie fikcyjnego. Termin „przestrzeń” dokonuje ekspansji. Metafor przestrzennych używa się już nawet do opisu budowy dzieła literackiego (punkt, płaszczyzna, linia). Relacje między czasem a przestrzenią układają się w dowolny sposób (tożsamość terytorialna i duża rozpiętość czasowa; zmienność terytorium i mała rozpiętość czasowa). M. Bachtin wprowadził pojęcie chronotopu…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)