Wy nalazek druku i ruch wydawniczy w pierwszym półwieczu drukarstwa . Najważniejsze drukarnie w Europie XVI wieku. I . Wynalazek Gutenberga i pierwsze książki drukowane. Johannes Gutenberg (ok. 1400-1468) był synem zamożnego mieszczanina mogunckiego. Zajmował się szlifierstwem drogich kamieni oraz wyrobem drobnych przedmiotów z metalu. Dzieje jego życia i wynalazku kryją wiele luk i niejasności z powodu braku źródeł, które zresztą sam celowo zacierał spodziewając się, przy zachowaniu sekretu, krociowych zysków z realizacji swych celów. Zamysł powielania tekstów za pomocą ruchomych czcionek powziął zapewne ok. 1440 roku w Augsburgu, gdzie wówczas pracował. Do druku ruchomymi czcionkami nie wystarczało proste użycie stempli znanych z praktyki introligatorskiej, trzeba było opracować technikę ich uzyskiwania w odpowiednich rozmiarach, jakości i liczbie. Gutenberg wykorzystując różnicę twardości oraz temperatury krzepnięcia poszczególnych metali i stopów , przygotował ze stali stemple z wygrawerowanymi wypukle, odwró conymi (negatywy ) wzorami liter i innych znaków pisarskich. Były to tzw. patryce [łac. pater -ojciec]. Utrwalone na nich wizerunki odbijane były na płytkach miedzianych zwanych matrycami [łac. mater- matka], które utrwalały obraz wklęsły, pozytywowy . Płytki te stanowiły formy, w które wlewano miękki stop służący do produkcji czcionek. Musiało się to dokonywać w aparacie odlewniczym, konstrukcji Gutenberga. Na czcionce wizerunek znaku był wypukły, odwrócony . Odlane i posegregowane czcionki wkładano do kaszt , a nastepnie zestawiano w wyrazy i w wiersze w tzw. wierszowniku . Złożony tekst przenoszony był na płytę o pożądanych wymiarach kolumny, unieruchamiany i powlekany farbą. Przez nakrycie go papierem pod naciskiem uzyskiwano odbitki korektowe. Po usunięciu ewentualnych błędów skład drukarski przenoszono na płytę drukową, unieruchamiano, zaczerniano farbą przyciskano w prasie drukarskiej. Zadrukowane arkusze suszono i łączono w składki. Tak przygotowany, „surowy” tekst trafiał do ręcznego wykończenia przez rubrykatorów i malarzy. Bez oprawy, w składkach był kierowany do handlu.
Żmudne i kosztowne próby Gutenberga trwały prawdopodobnie ok. 10 lat. Dopiero ok. 1450 roku zaczęły pojawiać się w Moguncji niewielkie druki odbijane ruchomymi czcionkami. Nie były one sygnowane, ale wiadomo, że pochodziły z warsztatu Gutenberga.
A. OKRES DONATÓW I KALENDARZY Pierwsze druki zawierały liczne usterki techniczne np. niejednolite odbicie, nierówne linie pisma. Krój pisma wzorowany był na GOTYCKIEJ TEKSTURZE , używanej w rękopisach liturgicznych; to pismo „Donatów i kalendarzy”, ponieważ do ich druku po raz pierwszy znalazł zastosowanie. DONATAMI nazywano w starożytności i średniowieczu popularne podręczniki gramatyki łacińskiej Aeliusa Donata (IV w. n.e.).
(…)
…- teologiczne, filozoficzne, prawne, historyczne, kosmologiczne, medyczne.
Teksty autorów antycznych
Pisma humanistyczne
DRUKARZE w Europie
Niemcy- w 60 miastach m.in. Moguncja, Kolonia, Strasburg, Bazylea, Augsburg, Bamberg, Norymberga.
Antonius Koberger (1440-1513)- w latach 1471-1504 wydał w Norymberdze ok. 250 dzieł, m.in. H. Schedla Kronikę świata (1493) z licznymi drzeworytami (ok. 1809!), rozprowadzał publikacje własne i innych drukarzy, miał filie ksiegarskie w wielu miastach Europy: Paryżu, Lyonie, Wiedniu, Krakowie, Wrocławiu; posiadał 24 prasy, zatrudniał 100 ludzi; jego drukarnia istniała do 1526 roku.
Johannes Froben (1460-1527)- od 1491 roku drukował w Bazylei (do 1512 ze wspólnikami: Amerbachem i Petrim) m.in. dzieła św. Augustyna, Erazma z Rotterdamu Novum Instrumentum (1516r.); wydał ok. 320 druków, bogato zdobionych drzeworytami (wg rysunków Holbeinów!); pierwszy zastosował stałe układy typograficzne do określonych typów publikacji, tworząc wzór książki renesansowej; firma istniała do ok. 1587 roku prowadzona kolejno przez syna Hieronymusa, J. Herwagena i jego syna- już pod nazwą Officina Frobeniana: m.in. druk Talmudu.
Jan Oporinus- (1507-1568) w 1526 roku wykonywał korektę druków Frobena…
…, wydał modlitewnik dla Maksymiliana I; fraktura teuerdanku Rusch- druki popularne W Niemczech trwały intensywne prace nad ilustracją ksiązkową; popularny styl drzeworytu niemieckiego. Drukarnie były ściśle powiązane z uniwersytetami.
Włochy- Rzym, Wenecja, Florencja, Padwa.
Konrad Sweynheym i Arnold Pannartz- w 1464 roku uruchomili warsztat najpierw w Subiaco, poźniej w Rzymie; założyli spółkę drukarską…
…, wydawali dzieła Cycerona, Owidiusza; powszechne stało się wydawanie dzieł po łacinie i po włosku- Canzoniere Petrarca.
Mikołaj Jenson- wenecki drukarz i artysta, twórca najlepszej antykwy- łacińskiego pisma drukarskiego prostego.
Aldo Manucjusz Starszy (1449-1515) i Paolo (1512-1574)- rodzina drukarzy i wydawców włoskich; Aldo: w 1494 roku założył drukarnię w Wenecji, wydawał pisma Arystotelesa, Plutarcha, Sofoklesa, klasyków rzymskich i hebrajskich; edycje te wyrózniały się starannym opracowaniem filologicznym, oprawą, formatem i układem typograficznym, nazywano je aldynami; Manucjusz stworzył nowe kroje pism łacińskich- antykwę i kursywę; najczęściej stosował format 8º, dbał o estetykę druku; Paolo: od 1533 roku kierował drukarnią, w 1561 roku powierzono mu papieską Typografię Rzymską; wnuk Alda, Aldus…
…)
Niderlandy- Antwerpia
Christophe Plantin- (1520-1589) w 1549 roku założył w Antwerpii introligatornię i księgarnię, w 1555 również księgarnię; w 1570 roku uzyskał od króla hiszpańskiego Filipa II tytuł architypografa; w 1583 otworzył drukarnię w Lejdzie; wydawał bardzo starannie opracowane i wykonane różnojęzyczne dzieła naukowe, religijne, podręczniki, pisma klasyków; jego największe osiągnięcie to Biblia…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)