Joanna Wojciechowska
Rok I grupa IV ROZWÓJ DRUKARSTWA W XV WIEKU Oświecona społeczność europejska z uznaniem przyjęła wynalazek druku. Jednakże w pierwszym okresie drukarze musieli przezwyciężyć opozycję dawnych twórców książki, kopistów, iluminatorów, którzy walczyli o swój zagrożony byt. Druk jednak zwyciężał i otaczany opieką instytucji kościelnych oraz państwowych, które przywilejami broniły, a jednocześnie kontrolowały młodą sztukę, szybko rozpowszechniał się w całej Europie.
Drukarstwo pomimo swej ogromnej i niezaprzeczonej roli kulturotwórczej musiało podlegać ekonomicznym i socjalnym prawom epoki. Wielu zwolenników zdobyła sztuka drukarska między innymi dzięki perspektywie zysku. Wśród pierwszych drukarzy, oprócz wyspecjalizowanych tej dziedzinie rzemieślników, byli różnej profesji przedsiębiorcy: kupcy, patrycjusze, pisarze, uczeni duchowni, lekarze i inni. Drukarstwo było przedsięwzięciem drogim, typograf nim zaczął wytwarzać, musiał ponieść całkowite koszty urządzenia warsztatu, wyposażenia go w materiał typograficzny, papier itp. oraz zabezpieczyć opłatę pracowników, nim mógł liczyć na dochód ze swego przedsiębiorstwa.
Większość drukarzy ledwo się utrzymywała na powierzchni. Wobec tego ratowali się oni wędrówka do innych miast. Stąd w XV wieku tak wiele notuje się drukarzy wędrownych, zwłaszcza drukarzy niemieckich, którzy sztukę swą przenosili do obcych krajów. We Włoszech w samej Wenecji w drugiej połowie XV wieku było 150 samodzielnych drukarń, nie licząc warsztatów anonimowych, w Lyonie w XV wieku pracowało 160 drukarzy. Łatwość produkcji spowodowała dużą podaż książki, której rynek księgarski nie mógł jeszcze wchłonąć.
Lepiej się wiodło wydawcą pracującym w pobliżu kulturalnych instytucji wielkich miast, jak uniwersytety, biskupstwa, szkoły, rady miejskie. Mimo to zdarzały się okresy, gdy składy były przepełnione nie sprzedanymi książkami. Zjawisko to było wynikiem braku korelacji pomiędzy wzrostem wytwórczości, a możliwością konsumpcji książek w nowych warunkach podaży, jakie stworzyło drukarstwo.
NIEMCY Na szybkie rozszerzenie się kunsztu drukarskiego w Niemczech wpłynęło zdobycie Moguncji w 1462 roku przez Adolfa von Nassau. W tym czasie uczniowie Gutenberga rozbiegli się w różne strony, niosąc z sobą znajomość rzemiosła. Głównie jednak zaważyła w tym względzie sprawa sądowa z Fustem, która szeroko ujawniła strzeżoną przez Gutenberga tajemnicę druku. Zerwanie spółki z wynalazcą i wystąpienie Jana Fusta, który wprowadzał w swej drukarni coraz to nowe ulepszenia, oraz przyjęcie do współpracy Piotra Schöffera było pierwszym korkiem do szerzenia się drukarstwa w Niemczech.
Niemczech nowej spółce Schöffer zajął się rzemiosłem drukarskim. Znał doskonale techniczną stronę produkcji i w dwa lata po wydaniu
(…)
…), używanej do dnia dzisiejszego prawie w nie zmienionym kształcie. Wielką też jego zasługą było wytworzenie i rozpowszechnienie w Europie czcionki greckiej. Wcześnie Schöffer i Jenson próbowali drukować cytaty greckie w pismach łacińskich, lecz brakowało im często liter greckich. Dopiero Manutius sporządził kompletny zestaw alfabetu greckiego, odznaczający się bardzo ładnym krojem.
Aldus podjął planowe…
…, w których biała kreska rysunku występuje na czarnym tle. FRANCJA
We Francji drukarstwo przyjęło się stosunkowo późno, ponieważ niemieccy drukarze posiadający swe filie w Paryżu w zupełności zaspokajały zapotrzebowanie rynku księgarskiego. Innym czynnikiem hamującym rozwój drukarstwa w latach sześćdziesiątych XV wieku były zamieszki wojenne za króla Ludwika XI z książętami burgundzkimi.
Dopiero w 1470 Paryż…
…, nadające swoiste piętno drukom pirenejskim.
ANGLIA
Inicjatorem, który przeszczepił sztukę drukarską był William Caxton, zamożny i wykształcony kupiec. Postanowił dla Małgorzaty angielskiej z Yorku, księżnej burgundzkiej, wydrukować tłumaczone przez siebie francuskie dzieło Raoula Le Fevre'a o wojnie trojańskiej. Udał się do Koloni (1471), gdzie nauczył się sztuki typograficznej, a po powrocie do Brugii…
… i zapał wśród humanistów literatura klasyczna - Włochy, jak żaden inny kraj, powitały z entuzjazmem rozkwit nowej sztuki.
Centralnym ośrodkiem drukarstwa włoskiego stała się Wenecja, zwłaszcza od czasu, gdy w okresie 1470-1480 pojawił się tam Francuz, Mikołaj Jenson, który stworzył piękną nową czcionkę antykwę, oraz Erhard Ratdolt, twórca ornamentów i inicjałów drukarskich noszących już cechy renesansu…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)