Fragment notatki:
Wykład 1
03.10.2010
Egzamin:
Wymagania w extranecie
„Krótkie wykłady neurologia”
„Genetyka zachowań w psychologii i psychiatrii”
„Biologiczne mechanizmy zachowań ludzi i zwierząt” - B. Sadowska
„Genetyka zachowania” - R. Plomin
Do egzaminu konkretne fragmenty:
„Genetyka zachowania”
„Geny? Po co nam geny?”
Geny:
Przekazanie informacji potomnym;
Nośnik informacji (o cechach, budowie, predyspozycjach.
Nośnik informacji ? cechy budowy / funkcjonowanie
David Nielsen i jego współpracownicy z Rockefeller University badali specyficzne miejsca….
Teoria komórkowa - wszystkie organizmy żywe są zbudowane z genów, komórka jest elementarną jednostką budowy żywego organizmu. Żeby było życie, potrzebna jest komórka (wirus nie jest organizmem żywym)
- organizm
- układy (np. mięśniowe)
- organ, narządy (mięsień dwugłowy)
- tkanki (np. mięśniowe)
- komórka (np. włókno mięśnia poprzecznie prążkowanego)
- struktura komórkowa (np. mitochondriom)
- cząsteczki Geny i DNA - składniki organizmów
Składniki organizmów żywych:
Białka;
Cukry;
Tłuszcze;
Kwasy nukleinowe
Monomer - jedna część składowa o
Polimer - wiele części składowych oooooo
Składniki organizmów:
polimery
monomery
↓
↓
oooooo
o
↓
↓
białka
aminokwasy
↓
↓
węglowodany / cukry złożone
cukry proste
↓
↓
kwasy nukleinowe
nukleotydy
↓
↓
tłuszcze
glicerol + kwasy tłuszczowe
Kwasy nukleinowe
Nukleotydy zbudowane są z:
DNA
RNA
Budowa nukleotydu:
Reszta fosforanowa
Cukier (dezoksyryboza)
Zasada azotowa
Wykład 7
09.01.2011
Wędrowność - przyczyny:
- poszukiwanie żywności
- rozród
Nawigacja (u ptaków):
- według położenia słońca, gwiazd
- według pola magnetycznego Ziemi
Zwierzęta wędrujące: ptaki, ryby, gady, ssaki, owady.
Wędrowność - taktyki behawioralne ptaków:
lot grupowy
wybieranie tras przelotów
Rodzaje zbiorowości zwierząt.
Para osobników
- tej samej płci (kompani)
- różnej płci (związek seksualny)
2. Grupy społeczne (liczniejsze)
- trwałe stosunki społeczne, skoordynowane działania
2.1. Grupy rozrodcze (o wspólnym pochodzeniu), np. zespoły małp (makaki, pawiany, goryle, szympansy):
- grupy rodzinne (jedno lub dwoje rodziców + potomstwo)
- szczepy (więcej niż dwa pokolenia)
2.2. Grupy wielorodzinne (pochodzą z różnych przodków) - gromady, hordy
- wspólne przedsięwzięcia, możliwy podział zadań społecznych (np. bobry wspólnie budujące tamy)
2.3. Grupy terytorialne - wspólne skoordynowane działania na danym terytorium
- kolonie lęgowe ptaków (kawki, mewy); współdziałanie w obronie
2.4. Grupy celowe - wyodrębnione w celu wykonywania jednego zadania, np. pilnowanie młodych (morsy, pingwiny, małpy).
2.5. Grupy o jednakowych właściwościach biologicznych - zwierzęta jednej płci w podobnym wieku, np. samce odseparowane od samic, kasty owadów społecznych..
Owady tworzą wielomilionowe państwa z podziałem na kasty (życie społeczne wytwarzało się niezależnie w poszczególnych grupach), np. osy, pszczoły, termity, trzmiele, mrówki.
Owady społeczne - podział na kasty:
pszczoła miodna
- królowa (diploidalna, najczęściej jedna, na krótko 2 sztuki)
- trutnie (haploidalne, samce, 1 tysiąc, latem z niezapłodnionych jaj)
- robotnice (diploidalne, samice; 20 - 40 tysięcy, bezpłodne)
mrówki
- matki (wiele)
- robotnice
- wojowniczki
- samce
termity
- para królewska (samiec i samica)
- robotnicy i wojownicy obojga płci
Owady społeczne:
- termoregulacja gniazda
- hodowla grzybów
- wojny i niewolnictwo
Skutki życia społecznego:
Korzyści:
- przeciwdziałanie szkodliwemu działaniu czynników klimatycznych
- skuteczna ochrona przed wrogami
- częstsze kontakty płciowe
- większa przeżywalność młodych
Mechanizmy koordynujące:
- fizjologiczne (feromony, hormony)
Wykład 3
07.11.2010
Przewodzenie nerwowe
Neurony czuciowe - służą do odbierania sygnałów z zewnątrz. W neuronie następuje przetwarzanie sygnału, analiza i decyzja, co z tym sygnałem dalej zrobić.
Sieć neuronalna
Odczuwamy:
Ból - nieprzyjemne doznanie czuciowe i emocjonalne, związane z aktualnym, potencjalnym lub domniemanym uszkodzeniem tkanek organizmu)
Subiektywne składniki bólu:
Sensoryczny
Emocjonalny
Cechy bólu:
Doznanie mało precyzyjne
O słabo wyrażonej lokalizacji
Nie ulega habituacji (nie przyzwyczajamy się do bólu)
Podlega kontroli mechanizmów rdzeniowych i nadrdzeniowych (pnia mózgu)
Niejednorodny (wiele rodzajów, np. fizjologiczny, patologiczny)
Mimo, że to palec trzymamy w gorącej wodzie, to boli nas w głowie.
Przyczyna bólu: aktywacja nocyceptorów (receptory bólu) ich drażnienie powoduje odruchy obronne (nocyceptywne).
Nocyceptory - występowanie:
Skóra
Narządy ruchu (okostna, torebki stawowe, więzadła)
Rogówka oka
Miazga zębowa
Opona twarda mózgu (w samym mózgu nie ma receptorów bólu)
Organy wewnętrzne
Nocyceptory skóry (gołe zakończenia nerwowe)
mechaniczne
polimodalne
Akson zmielinizowany
osłonka mielinowa (jak jest, to sygnał płynie szybciej, niż jak jej nie ma)
Akson niezmielinizowany
Kinetyka przewodzenia informacji o bólu:
Różny przebieg dróg czucia
Neurony I rzędu, II rzędu (w rdzeniu kręgowym), III rzędu (w mózgu)
Ból fizjologiczny: sygnalizator potencjalnego lub rzeczywistego uszkodzenia (znaczenie ochronne).
Ból patologiczny - przyczyny:
ucisk na nerw (wiązka neuronów), np. nerwoból, rwa
uszkodzenie nerwów (ból neuropatyczny).
Trwa mimo braku szkodliwego bodźca. Przyczyną są funkcjonalne zmiany w obwodowych neuronach czucia bólu (wyjmujemy palec z wody, ale boli nadal)
Hiperanalgezja - nadwrażliwość na ból, nadmierne odczuwanie bólu;
Allodynia - odczuwanie jako bólowych takich bodźców, które normalnie nie sprawiają bólu. Zanim poczujemy ból, czujemy, że czegoś dotknęliśmy.
Włókno dotyku jest grubsze i przewodzi szybciej.
Informacja bólowa przychodzi w dwóch falach (najpierw zimielinizowane - ból ostry, szybki, później niezimielinizowany - ból piekący wolny; ból wolny może się przedłużać).
Substancje wzmacniające ból (uwrażliwienie nocyceptorów) / mediatory zapalenia:
bradykinina
Wykład 4
21.11.2010
Lokalizacje procesów psychicznych w mózgu
Frenologia
Franz Joseph Gall
Lezje - uszkodzenie fragmentu mózgu
System, który odpowiada za emocje
Badania dot. lezji
Lezje - brak czegoś, uszkodzenia
Uszkodzona struktura: Ważne są struktury, które ….. przez usunięte struktury.
Badamy u ludzi lezik, np. gdy ktoś ma guza, wycinamy lezik, badamy jakie są efekty usunięcia czegoś. Badamy funkcje białek przez usunięcie genów
Nokaut - pozbawienie jakiegoś genu / białka (ko)
Neuroobrazowanie
Stereotaksja - sposób, technika docierania do określonego miejsca w mózgu.
Poprzez badanie genów - dideoksyloglukoza (Sadowski)
geny
białka
c-fos
→
CFOS
}
zif268
→
Zif268
TFs
arc
→
Arc
*Arc pojawiają się w miejscach, które są aktywne
Układ limbiczny (rąbkowy, brzeżny)
Jest to miejsce biologicznej oceny doznań zmysłowych wg kryterium przyjemne - nieprzyjemne, kierowane czynnościami popędowo - emocjonalnymi.
Ciało migdałowate jest najważniejsze (pamięć związana z emocjami) - pamięć emocjonalna.
Wzgórze, podwzgórze
kora mózgu
→
układ limbiczny (rąbkowy, brzeżny)
→
podwzgórze, pień mózgu
↑
główna, przedczołowa, asocjacyjna
Krąg Papeza (1937)
zakręt obręczy
formacja Hipokampa
ciałka siateczkowate
jądro przednie wzgórza
1952 Paul D. McLean (pojęcie „układ limbiczny”)
- przegroda
- podwzgórze
Inne włączone struktury:
- ośrodki korowe
- ciałko migdałowate
- jądro półleżące
- jądro podstawy
- ośrodki pnia mózgu (pole brzuszne nokrywki, miejsca sinawe, istota szara wodociągowa, śródmózgowie)
Ośrodki korowe układu limbicznego
- opuszka węchowa
- guzek węchowy
- pole okołomigdałowate
- kora śródwęchowa (formacja hipokampa - niewielka rola w stanach emocjonalnych)
- zakręt obręczy
- zakręty oczodołowe
- biegun płata skroniowego
Lokalizacja - przyśrodkowa powierzchnia półkuli mózgu nad ciałem migdałowatym
Wykład 5
05.12.2010
Warunkowanie klasyczne Pawłowa
wygasanie (wygaszanie) odruchu - gdy bodziec warunkowy podawany jest bez wzmocnienia (bodźca bezwarunkowego);
różnicowanie bodźców - silniejsza reakcja warunkowa na bodziec wzmacniany (dodatni); brak reakcji lub słabsza reakcja na bodziec niewzmacniany (ujemny) w sytuacji, gdy np. początkowo oba bodźce wywoływały reakcję warunkową;
hamowanie wewnętrzne (warunkowe) - wygasanie odruchów i różnicowanie bodźców;
hamowanie zewnętrzne (bezwarunkowe) - przez dodatkowy bodziec obojętny (ślinienie się zahamowane, gdy oprócz światła [bodziec warunkowy] jest jeszcze dzwonek [bodziec obojętny]);
bezwarunkowy bodziec apetytywny - pokarm;
bezwarunkowe bodźce awersyjne - słaby roztwór kwasu solnego wlewany do pyska; drażnienie tylnej łapy prądem elektrycznym;
Istota warunkowania klasycznego: reakcja warunkowa (odruch warunkowy) taka sama jak odruch bezwarunkowy (ślinienie się).
Fałszywe przekonanie o identyczności odruchu warunkowego i bezwarunkowego.
Inaczej w przypadku:
warunkowanie strachu (wzmożona ruchliwość vs znieruchomienie);
awersja do smaku pokarmu (nudności vs unikanie pokarmu) - jest to zależne od ciała migdałowatego.
Koncepcja dwufazowego charakteru odruchu bezwarunkowego + warunkowania drugiej fazy.
Rodzaj asocjacji w odruchach warunkowych:
konieczność kojarzenia CS (bezwarunkowy) i US (warunkowy)
współistnienie (styczność) nie jest niezbędna
ważne prawdopodobieństwo wystąpienia US po CS
bodziec przesłonięty (koncepcja wagi i bodźca)
bodziec bezwarunkowy może wystąpić po bodźcu warunkowym (warunkowanie strachu) zależy od ciała migdałowatego.
Warunkowanie klasyczne - warunkowanie odruchu mrugnięcia (zamknięcie powieki - migotki).
Bodźcem bezwarunkowym jest dmuchnięcie powietrza, bodźcem warunkowym jest dźwięk. Łączymy bodźce. Później sam dźwięk powoduje zamknięcie powieki. Warunkowanie jest typem uczenia zależnym od móżdżku.
Reakcje instrumentalne - wytwarzane na bazie popędów:
apetytywnych
awersyjnych
↓
↓
związane z wzmocnieniem pozytywnym (nagroda)
związane z wzmocnieniem negatywnym (kara)
↓
możliwa reakcja: ucieczka lub unikanie bodźca
unikanie jednokierunkowe
unikanie dwukierunkowe
Wykład 6
19.12.2010
Hipokampalne komórki miejsca
komórki miejsca - to komórki; cechą komórek miejsca jest ich stałość
komórki siatki / lub matrycy (grid cells)
komórki kierunku głowy / aktywne w momencie, gdy zwierzę ma skierowaną głowę w określonym kierunku i nie zmienia się
komórki brzegu / granicy
Komórki miejsca znajdując się głównie w polu CA (pole hipokampa - zakręt zębaty, pole CA) powstaje w korze śródwęchowej Jednostki gnostyczne - JERZY KONARSKI
Komórki babci (Grondmother Cells) 1969 r.
Komórki formacji hipokampa; 2005 r. komórki pamiętają dane zdarzenie.
Hormony lustrzane służą do naśladowania; imitują zachowania innych osób i zwierząt
W korze ruchowej neurony lustrzane.
Niebezpieczeństwo
Ochrona
budowa ciała (ochrona mechaniczna, ubarwienie; ochrona chemiczna: smak, jad)
formy zachowania / reakcje obronne
strach - popęd awersyjny
wściekłość / gniew - popęd awersyjny
ból - rodzaj uczucia, silny popęd wrodzony; strach przed bólem - popęd nabyty
strach umożliwia oddalenie się, unikniecie niebezpieczeństwa.
Reakcje oporu na strach
↓
↓
wrodzone
nabyte
1. na wężę (u małp)
1. strach przed bólem
2. na zapach kota (u myszy
2. strach przed pokarmem, który powoduje chorobę.
3. na poruszające się sylwetki ptaków drapieżnych
4. na widok zwłok ludzkich (zwłaszcza zniekształconych) - u ludzi
Strach
↓
↓
czynny
bierny
1. wywołuje ucieczkę
1. znieruchomienie (u szczurów)
2. aktywuje układ nerwowy autonomiczny
2. trema
3. zwężenie naczyń krwionośnych (bladość)
3. omdlenie (u człowieka)
4. rozszerzenie naczyń krwionośnych
5. oddanie moczu i kału
Popęd wywołujący agresję
↓
↓
aktywuje układ autonomiczny
aktywuje układ hormonalny
1. …. Tępo
1. wydzielanie kortkosteroidów (kora nadnerczy)
2. wzrost ciśnienia krwi
2. wydzielanie adrenaliny i noradrenaliny (rdzeń nadnerczy)
3. rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry
3. omdlenie (u człowieka)
Wykład 8
06.02.2011
Myślenie - złożony proces poznawczy, w wyniku którego…
Przekazywanie informacji u zwierząt:
głos, śpiew
mowa człowieka, otwarty system łączności (nowe wyrazy, nowe znaczenia, produktywność)
Elementy języka:
podsystem leksykalny
podsystem reguł gromatycznych
fonem (głoska, podstawowy element)
sylaba
morfem (jeden, więcej sylab - najmniejsza znaczeniowo część wyrazu)
zdanie (zbiór wyrazów)
dyskurs
znaczenie semantyczne
reguły składniowe
prozodia (intonacja)
mimika i gestykulacja
Podział myślenia:
- konkretne (percepcyjne, sensoryczno - motoryczne, obrazowo - ruchowe)
- abstrakcyjne (wyobrażeniowo - pojęciowe)
Mowa - narzędzie procesów myślenia.
Dwie koncepcje myślenia:
ciche mówienie
myślenie i mowa (nie są identycznymi procesami).
Predyspozycje człowieka do posługiwania się mową:
- zdolność posługiwania się mową jest wrodzona
- ma cechy instynktu
- gromady generatywne (Noam Chamsky):
* jeden wspólny język uniwersalny
* różne słownictwo
* wrodzona znajomość cech uniwersalnych
- okres krytyczny (człowiek nie może nauczyć się nudzić nie przebywając w określonym okresie życia wśród ludzi mówiących konkretnym językiem)
- przyczyny deprywacji (pozbawienie kontaktów z innymi) socjalnej i lingwistycznej
- brak umiejętności mowy
- nikłe postępy w nauce języka
- niedorozwój umysłowy.
Rozwój mowy u dziecka:
2 - 6 lat: poznawanie 7 - 9 czynności dziennie
Ok. 13 roku życia możemy najlepiej poznać drugi język
Afazje - zaburzenia mowy z niedowładem prawej kończyny przyczyny: udar mózgu, niedokrwienie, nowotwór, uraz)
U 98% ludzi praworęcznych obszar sterujący mową w obszarach lewego płata czołowego, …… ciemieniowego obok bruzdy bocznej.
U 70% ludzi leworęcznych w lewej półkuli, u pozostałych - w półkuli prawej
Afazje:
afazja ruchowa: upośledzenie mówienia
afazja słuchowa: upośledzenie odbioru mowy
afazja amnestyczna: niemożność nazwy przedmiotów
Afazja przewodzenia: niemożność powtórzenia
PET - technika neuroobrazowania nieprawidłowości w analizowanym tekście. Nazwy zwierząt - aktywacja okolicy wzrokowej; nazwy przedmiotów użytkowych - aktywacja okolic kory czuciowo - ruchowej.
Metoda potencjałów wywołanych - prezentacja niewłaściwego semantycznie wyrazu - naruszenie struktury syntaktycznej zdania.
Wykład 2
17.10.2010
Genetyka Mendlowska
Reguły dziedziczenia cech - do gamety przechodzi tylko jeden allel danego genu.
- linia czysta (szczep wsobny, izogeniczny) - homozygotyczny osobnik
Homozygotyczne (wsobne) linie - myszy, szczury. Za każdą cechę odpowiadają dwa geny.
Dziedziczenie w przypadku homozygoty dominującej:
AA
x
AA
fenotypy - 100 %
↓
↓
AA
AA
genotypy - 100 %
Dziedziczenie w przypadku homozygoty recesywnej:
aa
x
aa
↓
↓
aa
aa
Krzyżówka z homozygotą recesywną - krzyżówka testowa:
Aa
x
aa
fenotyp - 50 %
↓
↓
Aa
aa
genotyp - 50 %
Dziedziczenie jednej pary cech przeciwstawnych:
Aa
x
Aa
fenotypy - 75 % 25 %
↓
↓
AA Aa
Aa aa
genotypy - 25 % 50 % 25 %
Choroby genetyczne mutacje chromosomowe i genowe
brak lub nadmiar chromosomów - aneuploidalność
brak lub nadmiar części chromosomów
mutacje pojedynczych genów
Zaburzenia kanotypu na skutek nieprawidłowego rozejścia się chromosomów w mejozie Monosomie i Yrisomie
zespół brisomii chromosomu 13 Zespół Paten
zespół trisomii chromosomu 18 Zespół Edwarda
zespół trisomii chromosomu 21 Zespół Downa
zespół Klinefeltera kariotyp 47 XXY lub 48 XXXY
zespół Yumera kariotyp 45 XO
Mutacje dotyczące fragmentów chromosomów:
* delecja
* duplikacja
* inwersja
* translokacja
Translokacja jest jedną z form zespołu Downa dziedziczna!!
Materiał genetyczny chromosomu 21 łączy się z chromosem 14
Zespół Miauczenia Kota przyczyną jest delecja fragmentu ramion krótkich
Mutacje pojedynczych genów:
anemia sierpowata
choroba Huntingtona: osoby chore mają chorego rodzica; choruje ok. 50% potomstwa chorego rodzica. Dziedziczenie autosomalne dominujące.
Fenyloketonuria: dziedziczenie autosomalne recesywne. Zdrowi rodzice; rodzice są nosicielami, dziecko musi mieć oba allele fenyloketonurii, żeby zachorować.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)