TEMAT 6 „STRUKTURA SPOŁECZNA”
JAN BŁUSZKOWSKI „STRUKTURA SPOŁECZNA”
I. PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA, POJĘCIA I TWIERDZENIA TEORII STRUKTURY SPOŁECZNEJ.
Definicja struktury społecznej
w najszerszym znaczeniu strukturą zwiemy zbiór elementów oraz system relacji między nimi
w węższym znaczeniu struktura to system relacji między elementami uwarunkowanych przez ich przynależność do danego układu jako całości
odpowiednikiem pojęcia struktury jest pojęcie całości. Całość to układ, który podlega własnym, nadrzędnym prawidłowościom, nie będącym sumą prawidłowości rządzących jego elementami składowymi
w naukach biologicznych i humanistycznych występują 2 rozumienia pojęcia struktury :
w ujęciu rzeczowym- określona całość jest strukturą czyli obiektem zbudowanym w pewien sposób z elementów wyizolowanych z otoczenia. (np. tak rozpatrywane mogą być organizmy roślinne, zwierzęce, organizacje, instytucje społeczne)
w ujęciu atrybutywnym- całość ma strukturę czyli jest obiektem składającym się z różnorodnych elementów wzajemnie ze sobą powiązanych (np. w społeczeństwie, jego grupach)
Socjologowie określają strukturę społeczną jako zbiór segmentów, z których składa się społeczeństwo oraz układ zależności zachodzących między nimi. Struktura społeczna to atrybut społeczeństwa. Społeczeństwo zbudowane jest z elementów morficznych (grupy społeczne różniące się kształtem i funkcjami)- zwane jest społeczeństwem morficznym. Przeciwieństwem jest społeczeństwo amorficzne- względnie niezróżnicowane, pozbawione struktury ( lub posiadają szczątkową) np. wspólnoty pierwotne.
Współczesne społeczeństwa przemysłowe mają złożoną i rozbudowaną strukturę charakteryzującą się wysokim poziomem specjalizacji i funkcjonalności jej elementów składowych. Osoby z różnych grup zawodowych posiadać muszą określoną wiedzę teoretyczną i umiejętności praktyczne. Duża liczba specjalności i zawodów (w Polsce 2610) to skutek postępu technicznego i organizacyjnego.
Struktura społeczna może być w różnym stopniu sformalizowana (uregulowana przez system prawny) i zinstytucjonalizowana (chroniona przez instytucje społeczne). Taki charakter miały np. społeczeństwa feudalne w Europie lub system kastowy w Indiach. Ich struktura była sztywna i zamknięta. Współczesne społeczeństwa mają rozwiniętą strukturę o charakterze niezformalizowanym i niezinstytucjonalizowanym. Struktura społeczna jest otwarta i płynna (istnieje możność przepływu jednostki z jednej do drugiej klasy, grupy społecznej, zawodowej). Pozbawienie społeczeństwa struktury prowadziłoby je do dezorganizacji i upadku.
Kształt struktury społecznej:
(…)
… specjalizacji. Nadrzędność całości wobec części. Realizacja celu (potrzeb) jest racją ich istnienia. Analiza funkcjonalna zmierza do identyfikacji potrzeb systemu, wymagającego ich zaspokojenia, a w konsekwencji do odsłonięcia roli poszczególnych części w zapewnieniu jego funkcjonalności i równowagi. Stan normalny (w przeciwieństwie do patologicznego)- społeczeństwo osiągające równowagę i sprawność…
…. Stwierdził, że przedmiotem analizy funkcjonalnej są następujące elementy społeczeństwa: role społeczne, wzory instytucjonalne, procesy społeczne, wzory kultury, normy społeczne, organizacja grupowa, struktura społeczna, środki kontroli społecznej. Funkcje to skutki, które przyczyniają się do adaptacji i modyfikacji systemu; dysfunkcje- skutki, które tę adoptację i modyfikację pomniejszają. Mechnizmami…
…), klasa kapitalistów (zysk z kapitału).
klasa właścicieli ziemi: źródło dochodu- renta gruntowa. Ich interes jest ściśle związany z ogólnym interesem społeczeństwa. Nie są oni jednak zdolni do takiego wysiłku, jaki jest potrzebny do zrozumienia swoich interesów
klasa robotników- źródło dochodu- płaca. Płaca rośnie wraz ze wzrostem popytu na pracę. Wzrost zysków pracodawców powoduje zwiększanie…
…, zwiększenia płac i popytu na artykuły rolnicze, co podnosi rentę gruntową. Interes tej klasy nie jest taki sam jak interes publiczny. Wzrost stopy zysku nie następuje wraz z dobrobytem społeczeństwa. Przeciwnie, jest z reguły niskie w krajach bogatych. Postępowa rola kapitalistów polega na tym, że dążąc do wzrostu stopy zysku, przyczyniają się do zwiększenia produkcji. Im jednak przypisuje największy egoizm…
… pogląd, że byt społeczny determinuje świadomość społeczną. Ograniczył więc znaczenie klas społecznych w strukturze i funkcjonowaniu społeczeństwa. Uznał nawet, że obok zróżnicowania klasowego występuje autonomiczne zróżnicowanie wg statusów tzw. stratyfikacja (przeciwnie Marks).
Bliskie ujęciu Webera są poglądy Th. B. Vebena i C. W. Milesa. Encyklika „Rerum novarum” (1891r.), nawiązując do diagnoz…
… struktury mające kształt gradacji ekonomicznej. Stopień zamożności określał bowiem pozycję społeczną jednostki. Była to struktura społeczna o cechach stanowych, oparta o cenzus majątkowy, ale bez prawnej regulacji przynależności stanowej (predestynacji stanowej).
[płeć, wiek, pokrewieństwo- tworzą układ grup w ujęciu funkcjonalnym; zaś w ujęciu gradacyjnym wyróżniamy starszyznę i resztę podporządkowanych…
… tej dychotomii, odpowiadające 3 kategoriom przywilejów górnej warstwy.
rządzący i rządzeni (rozkazujący i słuchający) tzw. „klasy panujące”
bogaci i biedni, „klasy posiadające” i „klasy nie posiadające”
ci na których się pracuje i pracujący; „eksploatujący” i „eksploatowani”; tu wyraźna ocena moralna- „moralne aspekty” podstawowej dychotomii.
Są to 3 różna stosunki charakteryzujące przeciwstawienie warstwy…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)