Stara szkoła stoicka
Zenon z Kition, założenie szkoły stoickiej i kolejne fazy rozwoju stoicyzmu
Zenon urodził się w 333/332 roku przed naszą erą w Kition na Cyprze. W wieku dwudziestu dwóch lat przeniósł się do Aten, gdzie założył później szkołę filozoficzną. Zmarł w 262 roku. Żadne z jego dzieł nie dotrwało do naszych czasów. Wiadomo jednak, że Ateńczycy, mimo, że był obcokrajowcem, darzyli go ogromnym szacunkiem.
Zenonowi drogę wskazał nie któryś spośród przedstawicieli wielkich szkół - Akademii czy Perypatu, ale Krates, uczeń Diogenesa cynika, który był dla Zenona przede wszystkim praktycznym przykładem życia filozoficznego. Kratesowi brakowało niestety teoretycznego uzasadnienia wyboru takiego modelu życia (jak zresztą większości sokratyków). Zenon zbliżył się w tym czasie także do innej szkoły sokratycznej - szkoły megarejskiej (Stilpon). To dlatego logika i dialektyka szkoły stoickiej noszą na sobie wpływy pochodzenia megarejskiego.
Zenon miał także kontakty z platonikami: Ksenokratesem i Polemonem, którzy pomogli mu postawić i rozwinąć szczegółowe problemy, a także nadać jego filozofowaniu spekulatywną głębię, co wyróżnia szkołę stoicką pośród innych szkół epoki hellenistycznej. Nie przeszkodziło to jednak Zenonowi zająć w metafizyce stanowiska przeciwnego stanowisku Platona - Zenon stanął na gruncie materializmu, odrzucając wyniki „drugiego żeglowania”. Zanegował realne istnienie uniwersaliów, przypisując im tylko istnienie intencjonalne. Zanegował istnienie duszy duchowej oraz niematerialnych i transcendentalnych inteligencji. Uznał, że dusza jest cielesna i materialna - tylko dzięki temu może mieć jakiekolwiek związki z ciałem, jest pneumą i ogniem, który wkrótce po śmierci ciała rozprasza się we wszechbycie. Cielesny jest też Bóg, immanentnie obecny w tym świecie jako wieczny ogień. Wreszcie cielesne są wszystkie, bez wyjątku, byty.
Zenon z pewnością inspirował się Heraklitem - heraklitejska idea ognia, który jest physis, logosem i bogiem, przemyślana na nowo, stała się centralną ideą ontologii Zenona. Heraklitejska physis nie mogła mieć już znaczenia presokratycznego, nie uwzględniającego rozróżnień na zmysłowe i ponadzmysłowe, immanentne i transcendentalne et caetera. Zenon, podobnie jak Epikur, zanegował to, co duchowe, niematerialne, ponadzmysłowe, a physis pojął w sensie cielesnym, materialistycznym i zmysłowym. Dalej, wyprowadził z tego konsekwencje witalistyczne, hilozoistyczne, organicystyczne oraz panteistyczne.
Zenon żywił ambiwalentne uczucia odnośnie Ogrodu Epikura, który bez wątpienia wywarł na niego duży wpływ. Akceptował epikurejskie rozumienie filozofii i sposób stawiania problemów filozoficznych, ale nie zgadzał się z rozwiązaniami tych problemów, jakie zaproponował Epikur. Szybko stał się gwałtownym przeciwnikiem nauki Ogrodu - odstręczały go przede wszystkim radykalny atomizm i zredukowanie dobra moralnego do przyjemności. Nie można zrozumieć nauki szkoły stoickiej bez uwzględnienia tego, że
(…)
…, która wszystko przekształca i wszystko przenika.
Przedstawiona wyżej panteistyczno-materialistyczna koncepcja Boga nie wyklucza politeizmu. Należy się w tym miejscu odwołać do faktu, że dla Greków koncepcje jednego Boga i wielu bogów wzajemnie się nie wykluczają, a monoteizm i politeizm nie wydają się na greckim gruncie stanowiskami autentycznymi. Należy jednak zaznaczyć, że u stoików tylko Logos jest Bogiem wiecznym. Bóg…
… go przede wszystkim radykalny atomizm i zredukowanie dobra moralnego do przyjemności. Nie można zrozumieć nauki szkoły stoickiej bez uwzględnienia tego, że przeciwstawiała się ona epikureizmowi.
Zenon wykładał w portyku, co po grecku znaczy „stoa” - dlatego jego szkołę nazywano Stoą lub Portykiem. Dopuszczane w niej były krytyczne dyskusje nad naukami mistrza, dzięki czemu można je było pogłębić i rewidować. Należy wyróżnić…
… relacji ze światem, stoicy głoszą panteizm; Epikur zaprzeczał opatrzności i odrzucał fatum, stoicy - dokładnie na odwrót.
Materializm stoików zdecydowanie jest monizmem panteistycznym. Stoicy negują istnienie jakiejkolwiek rzeczywistości czysto duchowej; wszystko, co może działać i doznawać, jest dla nich materialne i jest ciałem. Ciało jest natomiast materią i jakością (formą), nierozerwalnie…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)