PRZEJŚCIE DEMOGRAFICZNE, FAZY ROZWOJU DEMOGRAFIOCZNEGO
PRZEJŚCIE DEMOGRAFICZNE:
Chesnais opracował klasyfikację przejścia i wyróżnił trzy typy:
I typ - charakteryzuje się rocznym tempem przyrostu naturalnego wynoszącym poniżej 2%, długim okresem przejścia (75-200 lat):
Podtyp nordycki (Szwecja, Norwegia, Wielka Brytania) bardzo długie przejście, maksymalny przyrost naturalny - koniec XIX w.
Podtyp zachodni (Czechy, Polska, Austria, Węgry) o długim okresie przejścia - około 100 lat, maksymalny przyrost naturalny przypada na przełom XIX i XX w.
Podtyp południowy (Włochy, Hiszpania, Jugosławia) dość długi okres przejścia (70-90 lat), maksymalny przyrost naturalny przypada na XX w.
II typ - należą tu kraje mniej rozwinięte - stosunkowo krótki okres przejścia (40-80 lat), wysokie tempo przyrostu naturalnego. Cechą tego typu jest gwałtowne zmniejszanie się płodności w końcowej fazie przejścia:
I podtyp (Cypr, Chile, Chiny) o stopie przyrostu naturalnego poniżej 2,5%
II podtyp (Sri Lanka, Hongkong, Korea, Kuba) o stopie przyrostu naturalnego 2,5-3%
III podtyp (Albania, Panama) o stopie przyrostu naturalnego powyżej 3%
III typ - (USA, Kanada, Australia) charakter pośredni i odznacza się relatywnie długim okresem przejścia (ok.80 lat), brakiem fazy eksplozji i występowaniem jedynie schyłkowej fazy przejścia.
Model transformacji demograficznej (ang. demographic transition ), zwany również przejściem demograficznym, nie jest teorią w znaczeniu ściśle naukowym, lecz opisem modelowym przejścia od wysokich do niskich współczynników śmiertelności i urodzeń oraz wynikającej z nich zmiany przyrostu naturalnego.
Pierwszymi, którzy stworzyli podstawy owego modelu, byli Thompson (1929) i Notestein (1945). Ich prace zostały później rozwinięte, zmodyfikowane i polepszone przez innych autorów.
Model transformacji znajduje zastosowanie np. przy:
ideowym opisie zmiany umieralności i dzietności w zachodnich krajach uprzemysłowionych (przede wszystkim Anglii i Szwecji)
typologizowaniu krajów pod względem stanu ich demograficznego rozwoju i szukaniu przyczyn przyspieszenia lub spowolnienia transformacji demograficznej w danym kraju.
Model 4-fazowy Pierwotny model transformacji był podzielony na 4 fazy:
faza (high stationary) mocno wahające się, pozostające na wysokim poziomie i leżące blisko siebie wskaźniki urodzin i zgonów,
śladowy przyrost naturalny, przy szybkiej wymianie pokoleń.
faza (early expanding) nożyce otwierają się poprzez spadek wskaźnika umieralności przy stałym poziomie urodzeń,
rosnący przyrost naturalny.
(…)
… przyrost naturalny, mała wymiana pokoleń.
Model 5-fazowy
Dla lepszego zrozumienia i poprawy opisu zmian zachodzących w populacji stworzono Model transformacji demograficznej (theory of demographic transition). Model ten dzieli transformację (zmianę) zachodzącą w populacji na 5 faz. Są to:
faza pretransformacyjna, w której współczynnik urodzeń i współczynnik zgonów są wysokie, a współczynnik przyrostu naturalnego lekko dodatni,
faza wczesnej transformacji - współczynnik zgonów maleje, podczas gdy współczynnik urodzeń pozostaje wysoki, malejąc dopiero pod koniec fazy. Faza ta wiąże się z intensywnym wzrostem liczby ludności. W Europie miała ona miejsce na początku rewolucji przemysłowej.
środkowa faza transformacji - współczynnik urodzeń maleje, jednakże nie tak szybko jak współczynnik zgonów. Fazy wczesna i środkowa to fazy szybkiego wzrostu ludności. Uśredniając populacje wszystkich krajów można zauważyć, że ludność świata zbliża się właśnie do końca fazy środkowej.
późna faza transformacji - współczynnik zgonów i współczynnik urodzeń wolno maleją, liczba ludności stabilizuje się,
faza posttransformacyjna - współczynnik zgonów i współczynnik urodzeń stabilizują się na niskim poziomie. Liczba ludności…
… medycznej. Wystąpiła w Europie Zachodniej w latach 60. XX w.
Faza V
Przyrost zwiększa się do liczby zgonów, a pod koniec fazy liczba zgonów przewyższa urodzenia. Przyrost naturalny jest wtedy ujemny.
Faza I wpływ warunków przyrodniczych na przyrost naturalny
przyrost naturalny na granicy możliwości biologicznej 0.2-0.3%
życie było nieustanną walką o przetrwanie (wojny, walki plemienne, epidemie np. dżuma…
… dlaczego się tak dzieje są:
zwyczaje i tradycje
niewielkie znaczenie śodków antykoncepcyjnych, aborcji, świadomego planowania rodziny
niski poziom wykształcenia
spadek śmiertelności poprzez: poprawę ochrony zdrowia
wzrost produkcji żywności
Faza III charakterystyczna dla krajów wysoko rozwiniętych
spadek urodzeń: antykoncepcja i aborcja
wysoka świadomość o planowaniu rodziny
model małej rodziny
starzenia…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)