Co było pierwsze: poznanie czy emocje? - trzy stanowiska.
Pierwotność poznania względem emocji.
Frijda (1986), Lazarus (1982) - U podstaw emocji, leży rozpoznanie przez podmiot określonego zdarzenia, jako znaczącego z punktu widzenia jego własnych interesów i celów.
Różne oceny - różne emocje.
Koncepcja B. Weinera (1980) w zjawiskach społecznych: Kluczowa rola kontrolowalności - atrybucja przyczyny postrzeganego zjawiska, wpływa na kształt pojawiającej się emocji.
Przykład:
Osoba leżąca na ulicy:
ćpun, pijak - pojawia się pogarda/ złość - brak pomocy osoba pobita, poszkodowana, chora - współczucie - chęć udzielenia pomocy
ergo: poznanie poprzedza emocje
Poznanie i emocje - dwa niezależne systemy.
Caroll Izard (1972) - z ewolucyjnego punktu widzenia poprzednie stanowisko jest nieprawdopodobne. Sprawny szybko działający aparat emocji gwarantuje zwierzętom błyskawiczną reakcję i działanie - przeżycie (argument na pierwszeństwo emocji). Inny przykład: nieuzasadnione lęki i niepokoje nie muszą być następstwem sygnałów poznawczych, brak przedmiotu emocji. Procesy poznawcze i emocjonalne mogą przebiegać niezależnie od siebie.
R. Plutchnik (1994) - emocje pojawiające się we wczesnym rozwoju ontogenetycznym, nie mają podstaw poznawczych, a jedynie komunikują otoczeniu brak zaspokojenia określonych potrzeb (np. głodny - wrzeszczący bachor;]) - charakter wrodzony i typowy dla gatunku.
Efekt ekspozycji - zjawisko polegające na zmianie oceny obiektu przez wzrost częstości z nim kontaktu - argument na rzecz niezależności poznania i emocji: powtarzany bodziec zaczyna być preferowany przez podmiot (Zajonc 1968). Mechanizmy poznawcze związane z zapamiętywaniem bodźca i rozpoznawaniem go jako bezpiecznego, nie mogą leżeć u podstaw jego emocjonalnej oceny. Siła efektu ekspozycji jest większa gdy bodźce eksponowane są podprogowo. Pierwszeństwo emocji przed poznaniem.
Zajonc (1980) - emocja wyprzedza poznanie w ontogenezie i filogenezie (znów przykład zwierzęcia, które dzięki szybkiej reakcji emocjonalnej zachowuje życie w niebezpiecznej sytuacji). Niektóre nastroje mogą być pozbawione treści emocjonalnych.
Przykład Zajonca: Spotykamy człowieka i nie potrafimy sobie przypomnieć kto to jest, choć wiemy że go znamy - pojawia się reakcja emocjonalna - np. sympatia lub antypatia.
Cecha afektywna bodźca (zły-dobry) jest przetwarzana szybciej i łatwiej niż jego obiektywne cechy nieafektywne.
Eksperyment (Murphy i Zajonc -1994) - paradygmat torowania (priming):
Przed pokazaniem właściwego bodźca, pokazuje się bodziec torujący (prime). Prezentacja pierwszego bodźca torującego wpływa na percepcję drugiego bodźca, więc poznanie drugiego bodźca nie wpływa ostatecznie na pojawienie się emocji, która jest warunkowana poprzednim.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)