Powstanie neoplatonizmu: od szkoły Ammoniosa do szkoły Plotyna
Amonios Sakkas i jego szkoła w Aleksandrii
Zagadka Ammoniosa Sakkasa
Próg neoplatonizmu zostaje przekroczony wraz z żyjącym na przełomie II i III wieku naszej ery Ammoniosem Sakkasem. Nie należał on do grona znakomitości swoich czasów, prowadził życie na uboczu, a swoim uczniom wykładał filozofię pojmowaną nie tylko jako ćwiczenie umysłu, ale przede wszystkim jako praktykę życia i duchową ascezę. W tej właśnie szkole Plotyn miał spędzić jedenaście lat.
Ammonios Sakkas niczego nie napisał. Dlatego trzej jego najwybitniejsi uczniowie, Plotyn, Orygenes (poganin) i Herenniusz, z szacunku wobec swojego mistrza, zawarli umowę, by nie rozpowszechniać nauk, które otrzymali od niego w czasie wykładów. Wszyscy złamali jednak po kolei dane słowo.
Świadectwa Hieroklesa i Nemesiosa o myśli Ammoniosa
Świadectwa o myśli Ammoniosa pochodzą dopiero z V wieku naszej ery. Jest on w nich przedstawiony jako filozof, który godził Platona z Arystotelesem oraz który nauczał filozofii uwolnionej od ducha polemiki. Pojednanie to dokonane zostało „z natchnienia bożego”.
Ammonios miał wyróżniać trzy poziomy kosmosu: poziom bytów najwyższych (Boga, „rzeczy niebiańskich”, bogów), poziom bytów pośrednich (eterycznych demonów) oraz poziom bytów najniższych (dusz ludzkich, ludzi, zwierząt).
Filozof miał się też sprzeciwiać wyznaczaniu duszy fizycznego miejsca w ciele. Sakkas stwierdził, że dusza jest w ciele w takiej mierze, w jakiej zasada jest w tym, co zawiera zasadę.
Szkoła Plotyna w Rzymie i powstanie „Ennead”
Plotyn urodził się w Likopolis w 205 roku naszej ery. W roku 232 rozpoczął w Aleksandrii życie całkowicie poświęcone filozofii. Dwanaście lat później założył własną szkołę w Rzymie. Zmarł w roku 270. Wszystkie jego traktaty, na polecenie samego Plotyna, zebrał Porfiriusz, który podzielił je na sześć ennead po dziewięć traktatów w każdej.
Na wykłady Plotyna w Rzymie mógł przychodzić, kto chciał. Jego szkoła miała charakter inny od charakteru wcześniejszych szkół filozoficznych. Miała ona nauczać ludzi oderwania się od życia na ziemi, by zjednoczyć się z tym, co boskie i móc kontemplować Boga, dochodząc w tym do ekstatycznego szczytu. Ostatnie słowa Plotyna miały brzmieć: „Próbuję to, co boskie w nas, wznieść do tego, co boskie we wszechności”.
(…)
… przejął wiele składników swojej myśli od wcześniejszych myślicieli: od Pitagorasa naukę o Monadzie i Diadzie, najwyższych zasadach;
od Parmenidesa zasadę tożsamości bytu z myślą;
Platona traktuje jako nieomylny autorytet w zakresie mistyki, teologii i metafizyki;
Arystotelesa, z kolei, często Plotyn krytykuje - zwłaszcza jego koncepcję Boga;
W „Enneadach” słychać nawet echa filozofii stoickiej…
… w sobie stanowi karę. Drugi rodzaj winy polega na tym, że dusza, będąc już w ciele, przesadnie troszczy się o nie, oddalając się od własnego źródła i od Boga. Obie winy są wielkim złem dla duszy. Nic nie stoi na przeszkodzie, zdaniem Plotyna, by „człowiekiem” nazywać połączenie duszy i ciała, choć człowiekiem prawdziwym może być tylko dusza oddzielona. Plotyn, za Markiem Aureliuszem, wyróżnia trzy władze duszy…
… się niecielesna dusza. Tylko poprzez mocne sprzężenie z transcendencją możliwe jest to, czego epoka hellenistyczna szukała w wymiarze immanencji.
Na plan pierwszy wysuwają się u Plotyna wartości religijne, im podporządkowane są wartości związane z duszą. Wartości ciała i wartości zewnętrzne tracą wszelkie znaczenie. W tym kontekście w nowy sposób musiały zostać przedstawione drogi prowadzące do osiągnięcia…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)