Wykład V
19 marca 2013
Kontynuacja tematu "Piękno"
Poglądy (źródło: Tatarkiewicz)
• Witruwiusz o architekturze: piękno w budowli gdy wszystkie jej człony mają odpowiedni stosunek
wysokości do szerokości, szerokości do długości i ogólnie odpowiadają wymogą symetrii
- Wziął to z ogólnej wielkiej teorii piękna, opartej o podstawowy składnik definicji piękna, od
ujęcia, że piękno jets symetrią i harmonią
• Platon: "zachowanie miary i proporcji jest zawsze piękne"; "brzydota jest brakiem miary"
- Platon to początki filiozofii, która jest osiągnięciem ludzkości i cywilizacyji
• Atystoteles: "piękno jest w wielkości i ładzie", "główne rodzaje piękna to ład, proporcja i
określoność"
- Ład, proporcja i określoność - kanony, które przetrwały do dziś, kanony sztuk
- Ład - kategoria racjonalna, myślenie obiektywne, porządek, jakaś zasada uporządkowania
według jakiś kryterów (np.. Porządkowanie biurka, to jest ład według mnie, moje kryteria
ładów)
• Augustyn: "Podoba się tylko piękno, w pięknie zaś - kształty, w kształtach - proporcje, w
proporcjach - liczby", od niego pochodzi wiekotrwała formuła "umiar, kształt, ład"
- Augustyn czerpał z platona, przerobienie rozważań platońskich
• Plotyn: nie tylko w proporcji i układzie, ale "z duszy, która się przez nie wypowiada" (znie złożone z
cześci gwiazdy, słońce), nowa teoria, dualistyczna, Pseudo-Dionizy zapisał: "piękno polega na
proporcji i blasku", przyjęli ją scholastycy średniowieczni (min. Tomasz z Akwinu), i później
renesansowi Włosi
- Piękno trzeba w jakis sposób czuć postrzeganiem zmysłowym
Odmiany piękna (źródło: Tatarkiewicz)
• Odpowiednioć (decorum) - odpowiedniość rzeczy do zadania jakie rzeczy mają spełniać, do celu
jakiemu służą (w Polsce dawniej przystojność dzisiaj raczej stosowność, celowość funkcjonalnosć; od
początku w tym pojęciu tkwiła dwoistość: piękno formy i odpowiedniość; piękno przedmiotów
użytkowych, architektura)
- stosowność, celowość funkcjonalnosć - sprowadzanie piękna do funkcji
- Rozważania nad tym czy forma czy funkcja jest ważniejsza - często odpowiadamy, że funkcja,
kategoria użyteczności jest bardzo ważna dla ekonomistów, praktyczna realizacja działań
- Są to rozważania pomiędzy nie dokońca wytłumaczalnym blaskiem, a zastosowaniem
- Np.. Budynek budowany od projektu dla odpowiedniej funkcji, budynek urzedu
wojewódzkiego w Katowicach
- Coś jest piękne, bo jest odpowiednie dla swojej funkcji
• Ozdobność (ornatus) - w sztukach plastycznych wyróżnia się strukturę i ozdobę (dekorację,
ornamentację); jej popularna negacja w XIXw. w architekturze - geometryczne bloki
- Brak ozdobności w blokach,
- Ozdobność to dodatek do funkcji
- Ozdobnośc podkreśla znaczenie miejsca, rangę miejsca (forma, dekoracja, ozdobność - zawarta
w przedstawieniu konkuretnego obiektu, np.. Wawel - trumna świętego)
- Coś jest piękne, bo jest odpowiednio ozdobione
• Uroda (venustas) - piękno zewnętrzne (głównie wzrokowe); w Rzymian uroda-niewieścia,
dostojność - męska
- Uroda została we współczesnej
(…)
…, bo jest odpowiednio ozdobione
• Uroda (venustas) - piękno zewnętrzne (głównie wzrokowe); w Rzymian uroda-niewieścia,
dostojność - męska
- Uroda została we współczesnej kulturze przypisana cechom damskim,
• Wdzięk (gratia) - Gracje z mitologii przeszły do słowników nowożytnych; bywało rozumienie jako
piękno po za umysłem, później przeciwieństwo sztywności i sztuczności
- Po za umysłem, tzn. ze gracji…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)