W jej treści znajdują się następujące pojęcia: Teofan Prokopowicz, kierunek protestancki w teologii, duchowy regulamin, prawosławie, Tomasz Hobbes, Lewiatan, bitwa pod Połtawą 1709, zakaz życia pustelniczego, Akademia Kijowsko-Mochylańska, Tajna Kancelaria Teofana, fikcja literacka, Duch rozwoju edukacji w Rosji Piotra I Wielkiego, bracia Denisowie, skłonienie się władcy ku edukacji w stylu greckim, staroobrzędowcy, Symeon, metropolita Hiob, Marta Łukina, liryka miłosna, epitafium.
Teofan Prokopowicz i Piotr I Wielki.
Teofan Prokopowicz: reprezentował kierunek protestancki w teologii, chociaż oficjalnie był prawosławny - napisał “Duchowy regulamin”, w którym przedstawił swoje poglądy. Jest również autorem traktatu o charakterze politycznym “Prawda woli monarszej” (1702) nawiązującego do “Lewiatana” Tomasa Hobesa (chrześcijaństwo pełni rolę marginalną, władza państwowa jest najwyższa). Upowszechnił on sformułowanie Rassija [Россия]. Teofan został zauważony przez Piotra I po zwycięstwie Rosji w bitwie pod Połtawą w 1709, kiedy wygłaszał w Kijowie panegiryk na cześć zwycięzców. Panegiryk ten miał być szerszą refleksją filozoficzną nad czynnikami zwycięstwa, momentami szydził Teofan ze Szwedów i samego Karola. W jego czasach słowo “dusza” zmieniło znaczenie - z człowieka zbliżającego się go Boga zaczęło oznaczać po prostu obywatela, od którego zbiera się podatki. Teofan był zwolennikiem walki ze staroobrzędowcami i wolnomyślicielami. On sam wprowadził pojęcie “persony” na określenie osobistości, indywidualności jednostki. W jego czasach zakazano życia pustelniczego będącego podstawą prawosławia, monastery zamieniano na więzienia, zakazano posiadania w celach papieru i pióra (należało mieć zgodę ihumena), nastąpiło zachwianie kultury piśmiennej w monasterach. Nakazano kapłanom ujawniać tajemnicę spowiedzi policji (dotyczących nadużyć przeciwko państwu). Wszystko to wskazuje na podporządkowanie . Piotra I nazywa się szermierzem “herezji państwowej” (wierzyć można tak, jak chce tego władca, naruszenie wartości wolności sumienia).
Teofan był synem drobnego kupca z Kijowa, uczniem Akademii Kijowsko - Mochylańskiej, przeszedł na unię, aby mieć możliwość studiowania w Rzymie. Szczególnie interesował się reformacją i protestantyzmem, pałał niechęcią do katolicyzmu. Do Kijowa wrócił w 1704 roku, przeszedł na prawosławie, złożył śluby i został profesorem w Akademii Kijowsko - Mochylańskiej. W 1711 roku został mianowany jej rektorem. W 1716 roku Piotr wezwał go do Petersburga. Z inicjatywy Piotra został wyświęcony na biskupa, przeciwko czemu wystąpił metropolita Stefan Jaworski (powodem były protestanckie tendencje Teofana). W “Duchowym regulaminie” Teofan nazywał cara chrystusem tzn. “namaszczonym“. Teofan posługiwał się Tajną Kancelarią (pierwsza spec służba rosyjska) w celu zwalczania przeciwników. Po śmierci Piotra jego los był niepewny, ale udało mu się dożyć starości. Kiedy w 1719 roku udał się na wojnę pisał wiersze w charakterach pieśni - marszów. Są w nich elementy ludowe, folklorystyczne. Przeszczepiał na grunt rosyjski renesans i barok, często nawiązywał do twórców i filozofów starożytnych oraz renesansowych. Jako pierwszy wprowadził pojęcie “fikcji literackiej”. Traktował ją jako typizację - wymysł literacki, który powinien być stosowany w literaturze.
(…)
… zebrał młodych duchownych do 30 roku życia i nakazał realizować założenia państwowe.
Duch rozwoju edukacji w Rosji Piotra I Wielkiego
Początkowo Piotr I myślał o rozwoju edukacji w stylu łacińskim, dlatego też zaangażował Stefana Jaworskiego (również unita) w rozwój kształcenia w Rosji. Był on nawet prorektorem Uniwersytetu Moskiewskiego. Sposób uprawiana teologii metropolity Stefana Jaworskiego zbliżony był do katolicyzmu, napisał on “Kamień wiary” (1718), zakazany w czasach Piotra I. Reprezentował on pogląd że cerkiew i religia ma ideowe pierwszeństwo przed państwem. Propagował wolność religijną i duchową. To właśnie ta publikacja sprowadziła na Jaworskiego nieprzychylność Piotra I i skłonienie się władcy ku edukacji w stylu greckim
Druga równoległa tendencja edukacji rosyjskiej dotyczyła kształcenia w stylu greckim. Zwolennikami tej tendencji byli staroobrzędowcy, wśród których powstało centrum filologiczno - kulturalne położone w kompleksie w miejscowościach Wyga i Leksy (Gubernia Ołoniecka na południowej części Kareli). Piotr I odstąpił od prześladowań staroobrzędowców, dał im administracyjną samodzielność w zamian za podwójny podatek jaki byli zobowiązani uiszczać. Zwyciężyły więc względy…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)