Idea ładu społecznego i wizje prawa.
Prawo jest od starożytności wyrazem potrzeby istnienia ładu społecznego, trwałych, naturalnych reguł, wierność którym nazywa się sprawiedliwością; tym regułom wierni powinni być także władcy (dwa porządki prawne: naturalny i państwowy); rzymscy sędziowie kierowali się prawem, sprawiedliwością (iustitia) i zasadą słuszności (aequitas); ukształtowało się i umocniło pojęcie prawa pozytywnego tworzonego (ustanawianego lub uznawanego) i chronionego przez legalną władzę; jego znaczenie wzrosło w XIX w. (określenie sfer życia, w które ingerencja władzy jest niedopuszczalna, instrumentów, metod i procedur oddziaływania na obywateli); prawo pozytywne stało się instrumentem władzy, ale jednocześnie odpowiednio stosowane gwarantowało bezpieczeństwo;
kierunek pozytywistyczny
prawo - zespół norm ustanowionych i sankcjonowanych przez państwo posługujące się środkami przymusu
istnieje tylko w postaci tekstów aktów normatywnych, normy te dotyczą tylko zewnętrznego zachowania ludzi (normy heteronomiczne a nie autonomiczne), kontroli władzy publicznej podlegają tylko ich czyny a nie sumienie czy myśli, ustanawiane są przez zewnętrzny, uznany autorytet (suwerena), władza posługuje się przymusem, normy tworzą względnie spójną, kompletną całość (system prawa), jedynym źródłem prawa jest ustawa i powstające na jej podstawie prawodawstwo delegowane (prawo stanowione), nie ma koniecznego związku między prawem i moralnością (dura lex sed lex), choć później zaczęto stawiać prawu chociażby minimalne wymogi moralności, oceny prawa są podstawą postulatów co do jego rozumienia (de lege lata) albo oczekiwanej jego zmiany (de lege ferenda);
b) kierunek prawno-naturalny prawo wywodzi się z woli Boga, znajdującej odbicie w ludzkim sumieniu (tomizm) lub z godności człowieka, ideałów kultury, wzorców, powinno być wzorem dla prawa pozytywnego, gdyż jest sednem sprawiedliwości, w razie sprzeczności ma pierwszeństwo przed prawem pozytywnym, które staje się w takim wypadku ustawowym bezprawiem, współcześnie odmawia się jednak prawu naturalnemu mocy uchylania prawa pozytywnego, prawa o charakterze prawnonaturalnym (wolności i prawa człowieka i obywatela) nie mogą być przez władzę deklarowane lub nadane a jedynie deklarowane, w dzisiejszych czasach zostały one spisane, Kant szkoła prawa natury o zmiennej treści, zależnego od wrażliwości moralnej danej epoki;
c) kierunek realistyczny
istotą prawa są ludzkie przeżycia i emocje (nurt psychologiczny),
istotą prawa są masowe i powtarzalne zachowania ludzi (law in action) i decyzje osób mających znaczenie prawne;
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)