Feminizm kulturowy Feminizm kulturowy, czyli drugą falę feminizmu otwiera praca S. de Beauvoir Druga płeć (1949, wyd. pol. 1972), w której na postawione pytanie: kim jest kobieta? daje ona zaskakującą odpowiedź: nikt nie rodzi się kobietą, kobietą się zostaje. Zdaniem de Beauvoir tzw. kobiecość to kulturowy konstrukt. W kulturze patriarchalnej, wartości i zachowania uosabiane przez mężczyzn funkcjonują jako wartości pozytywne i standard. Kobieta i to co żeńskie stanowi element negatywny. Kobiety od dziecka są wychowywane do przyjęcia pozycji Innego wobec mężczyzn. Istota kobiety jest w ten sposób całkowicie wyalienowana: obca jest jej własna natura i świat społeczny, w którym żyje. Kobiety są ograniczane wieloma, nie tylko zewnętrznymi, ale i wewnętrzymi barierami, przez co nie potrafią być naprawdę wolne. Egzystencjalne zniewolenie kobiet zagraża wg autorki zniewoleniem całego społeczeństwa. Wyzwolenie kobiet będzie więc wyzwoleniem mężczyzn. Głównym przesłaniem tzw. drugiej fali feminizmu jest zniesienie psychologicznych barier, które stanowiły i nadal stanowią przeszkodę w pełnym uczestnictwie kobiet w życiu społecznym. Feministki lat 70. i 80. za główny przedmiot dyskusji obrały m.in. następujące zagadnienia: czy wyzwolenie kobiet da się pogodzić z instytucją małżeństwa oraz heteroseksualnością; czy nie lepiej, wobec diametralnej odmienności światów męskiego i żeńskiego, organizować własne wspólnoty oparte na kobiecych potrzebach i wartościach; jak walczyć z lękami (np. kobiecym strachem przed klęską). Analiza psychologicznych przeszkód na drodze do społecznej równości kobiet dokonana przez de Beauvoir zapoczątkowała zainteresowanie tym, w jaki sposób społeczne i kulturowe stereotypy związane z płcią przyczyniają się do seksizmu i opresji kobiet. Twierdzenie de Beauvoir, że człowiek staje się kobietą, doprowadziło do rozróżnienia między płcią biologiczną (seks) a płcią kulturową (gender). Płeć biologiczna odnosi się do anatomicznych cech organów płciowych człowieka. Płeć kulturowa (społeczna) to zespół atrybutów, postaw, ról i zachowań przypisany mężczyźnie lub kobiecie przez szeroko rozumianą kulturę. Według de Bouvoir istotą kulturowej konstrukcji płci jest silna polaryzacja cech. Każda z płci jest konstruowana jako przeciwieństwo drugiej (jako Inny). Mężczyzna jest silny, racjonalny, gniewny, szorstki, natomiast kobieta słaba, uczuciowa, histeryczna, delikatna. Kobieta jest zawsze pasywna a mężczyzna aktywny, kobieta kieruje się sercem, mężczyzna rozumem, każda normalna kobieta chce mieć męża i dziecko, każdy normalny mężczyzna musi się wyszaleć, naturalnym powołaniem mężczyzny jest sprawowanie władzy i walka, naturalnym powołaniem kobiet jest macierzyństwo i troska. Tradycyjnie przyjmuje się, że wszystkie tzw. kobiece i męskie cechy, oraz zbudowane na naturalnym powołaniu role społeczne są pochodną różnic biologicznych. Współczesne feministki starają się pokazać, że wiele z tak rozumianych oczywistości biologicznych jest fałszywych. Bardzo często atrybuty uznane za przyrodzone są wytworem nacisku społecznego lub wynikiem kulturowego warunkowania (np. kobiety od dzieciństwa mają tak modulowany głos, że są niezdolne do publicznych wystąpień, co często eliminuje je z życia politycznego). Feministki posługują się odróżnieniem płci biologicznej i kulturowej, aby zaatakować pogląd głoszący, że biologia kobiet jest ich przeznaczeniem, wykorzystywany jako przesłanka myślenia zgodnie z którym, kobiety muszą odgrywać pewne role (macierzyństwo, troskliwość, poświęcenie), gdyż urodziły się ze szczególnym typem budowy ciała. Przedmiotem rozważań feministek jest pytanie do jakiego stopnia sama anatomia jest wytworem społecznym.
(…)
… rozdziału na sferę publiczną i prywatną jako w dotychczasowych koncepcjach niesprawiedliwego i opresywnego wobec kobiet), feministyczna teologia, filozofia, epistemologia. Niemal wszystkie teorie i badania mają źródło w konstatacji faktu milczenia kobiet i zupełnego braku, w dotychczasowym dorobku kulturalnym i naukowym, ich punktu widzenia. Według feministek przemawia to na rzecz tezy…
… tezą Gilligan jest więc przekonanie, że istnieją co najmniej dwie równoprawne orientacje moralne. Pierwsza z nich buduje etykę obowiązku, autonomii i sprawiedliwości, druga etykę troski. Pierwsza jest związana ze sferą publiczną, gdzie funkcjonują mężczyźni, druga ze sferą prywatności, gdzie są zamknięte kobiety. Jednym słowem to, co można przeczytać w Uzasadnieniu metafizyki moralności Kanta (1785…
…) i useksualnienie (uznanie płci jako cechy podmiotu poznającego). Współczesne teorie feminizmu kulturowego budowane w ramach tzw. studiów kobiecych lub gender studies dążą więc do wypracowania, odmiennej od dotychczasowych, wizji poznawczej, opartej na nowych wartościach, innych formach analizy, wypowiedzi (np. performance), innych metodach i rodzajach dyskursu. Analizowanie kategorii inności i różnicy…
… feministki domagały się zrewidowania obiektywizmu założeń kobiecych, sugerując, że skoro kategoria różnicy jest kategorią diagnozującą, to wszak nie może być mowy o identycznym punkcie widzenia wszystkich kobiet. Dotychczasowa wizja i zadania feminizmu były, wg takiej krytyki, skonstruowane przez grupę zamożnych, heteroseksualnych białych kobiet i dlatego nie uwzględniały punktu widzenia lesbijek, kobiet…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)