Eksperyment. Według art. 211 KPK, „w celu sprawdzenia okoliczności mających istotne znaczenie dla sprawy, można przeprowadzić w drodze eksperymentu procesowego doświadczenie lub odtworzenie przebiegu stanowiących przedmiot rozpoznania zdarzeń lub ich fragmentów". Kodeks postępowania karnego z 1969 roku w art. 186 przewidywał czynność przeprowadzaną dla „sprawdzenia okoliczności mających istotne znaczenie dla sprawy", która to czynność mogła mieć postać „doświadczenia lub odtworzenia przebiegu stanowiących przedmiot rozpoznania zdarzeń lub ich fragmentów". Zarówno doktryna jak i orzecznictwo nazywały tę czynność „eksperymentem" zazwyczaj z przymiotnikiem: „śledczym", „procesowym", lub „kryminalistycznym". Nowy kodeks nazywa tę czynność „eksperymentem procesowym". W praktyce, w czasie eksperymentu uzupełniano go czasem przesłuchaniem, z którego sporządzano albo odrębny protokół, albo wypowiedzi udzielone w czasie realizacji eksperymentu (najczęściej wypowiedzi podejrzanego) wpisywano do protokołu eksperymentu. Nowy KPK usankcjonował tę praktykę, w art. 212 wyraźnie stanowiąc, że „w toku oględzin lub eksperymentu procesowego można dokonywać również przesłuchań lub innych czynności dowodowych". Tak więc eksperyment procesowy może być realizowany w dwóch podstawowych formach: 1) w formie doświadczenia lub 2) w formie odtworzenia przebiegu zdarzenia albo jego fragmentu. Celem eksperymentu jest najczęściej sprawdzenie wersji śledczej lub jakiejś cząstkowej hipotezy śledczej, albo zweryfikowanie treści wyjaśnień podejrzanego lub zeznań świadka, albo sprawdzenie, jakie konsekwencje (np. w postaci śladów, ich rozmieszczenia itp.) musi przynieść ustalony już w innej drodze przebieg wydarzeń. Przez eksperyment sprawdza się, czy dane zdarzenie mogło mieć taki przebieg, jak zakładała wersja śledcza, podaje podejrzany lub świadek. Za pomocą eksperymentu można sprawdzić, czy świadek z miejsca w którym się znajdował w czasie zdarzenia i w warunkach zewnętrznych, jakie wówczas panowały, mógł widzieć albo słyszeć to, co zeznał, że widział lub słyszał. W takim przypadku celem eksperymentu jest sprawdzenie wiarygodności zeznania. Cel i metodykę eksperymentu wyznaczają zawsze konkretne potrzeby postępowania karnego, oraz aktualny stan wiedzy o sprawie osób prowadzących postępowanie. Przygotowanie do przeprowadzenia eksperymentu obejmować musi przede wszystkim jasne sformułowanie hipotezy, która ma być sprawdzona, dobranie metodyki tego sprawdzania, (w tym wybranie czasu i miejsca realizacji), ustalenie składu ekipy przeprowadzającej czynność, podział ról między uczestników eksperymentu, zaplanowanie sposobu dokumentacji i rejestracji przebiegu samej czynności. Eksperyment przeprowadza organ procesowy (prokurator lub funkcjonariusz pionu dochodzeniowo-śledczego, rzadziej sąd) z udziałem osób towarzyszących: protokolanta, dokumentalisty (technika-kryminalistyka, którego zadaniem jest utrwalenie przebiegu czynności na taśmie wideo). Jeśli w eksperymencie uczestniczy podejrzany, który jest tymczasowo aresztowany, konieczny jest udział funkcjonariuszy, konwojujących go. Czasem do udziału trzeba przybrać „pozorantów", tj. osoby, które w eksperymencie odtwarzać mają rolę, np. ofiar. Pozorantem (pozorantką) w zasadzie powinien być funkcjonariusz (funkcjonariuszka) policji. Jeśli eksperyment, z uwagi na swój przedmiot, albo okoliczności jest szczególnie skomplikowany, albo z innych względów wymaga wiedzy specjalistycznej, do udziału w eksperymencie należy dopuścić biegłego w charakterze konsultanta. Jeśli eksperyment prowadzony jest w terenie otwartym, albo innym, powszechnie dostępnym, konieczne jest zabezpieczenie miejsca jego realizacji przez funkcjonariuszy mundurowych, których zadaniem jest nie-wpuszczenie na teren realizacji eksperymentu osób niepożądanych. W eksperymencie może też uczestniczyć obrońca, na zasadach określonych przez KPK. Zalecane jest przeprowadzenie eksperymentu z udziałem podejrzanego bezpośrednio po jego przyznaniu się do winy, jeśli tylko wyrazi on na to zgodę. W czasie takiego eksperymentu, podejrzany demonstruje przebieg przestępstwa. To demonstrowanie przebiegu zdarzenia, z jednej strony stanowi plastyczne uzupełnienie wyjaśnień, z drugiej zaś pozwala na konfrontację dotychczasowych wyjaśnień z realiami, w tym z zabezpieczonymi w czasie oględzin śladami i dowodami, pozwala też niekiedy na znalezienie nowych śladów i dowodów. Eksperyment z udziałem podejrzanego ma jeszcze inny istotny walor. Uwiarygodnia wyjaśnienia i samo przyznanie, co może mieć istotne znaczenie, jeśli w toku dalszego postępowania podejrzany odwoła przyznanie się do winy. Poza tym, udział w eksperymencie, zademonstrowanie w nim przebiegu przestępstwa, stanowi na ogół dość mocną psychologiczną przeszkodę do późniejszego odwołania przyznania. Od eksperymentu procesowego należy odróżnić tzw. eksperyment rzeczoznawczy. Ten ostatni nie jest czynnością procesową, dlatego też nie jest realizowany przez organ procesowy. Jest to czynność biegłego, realizowana w ramach ekspertyzy, z jego przebiegu nie sporządza się protokołu, a jedynie czyni stosowną wzmiankę w opinii biegłego. W ramach eksperymentu rzeczoznawczego biegły eksperymentalnie sprawdza jakąś istotną dla wydania opinii hipotezę. Właściwie przeprowadzony i udokumentowany eksperyment za pomocą wyczerpującego protokołu i utrwalenia przebiegu dodatkowo za pomocą aparatury filmowej, ma zasadnicze walory dowodowe, jak również zapobiega późniejszemu odwołaniu czy zmianie złożonych wyjaśnień, i chroni prowadzących postępowanie przed niesłusznymi zarzutami.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)