Doświadczenie religijne - uwagi wstępne
D.R. bywa uznawane za czynnik różnicujący to, co specyficznie religijne i to, co religią nie jest, należąc do innych zakresów ludzkiej aktywności. Spór o D.R., jego wartości i korzenie, ogniskuje w sobie inne wątki dyskusji o religii.
W punktu widzenia nauk o religii istotne jest stwierdzenie, że w religiach mamy do czynienia z mową o takiej formie doświadczenia i że religie dokumentują istnienie takich stanów, odczuć i uczuć, które są określane mianem doświadczenia religijnego.
Problemy metodologiczne w dyskusji o doświadczeniu religijnym
W badaniach i refleksji nad doświadczeniem i poznaniem religijnym rozważa się je bardzo często jako efekt działania rozumu, woli i uczucia.
Joachim Wach podejrzewał, że za taką praktyką uznawania jednej ze sfer aktywności ludzkiej za nadrzędną przemawiały względy albo stawiające sobie za cel specjalne dowartościowanie określonych władz człowieka, albo związane z budową systemu porządkującego i hierarchizującego zjawisko religijne. Jego zdaniem np. specjalne podnoszenie roli uczucia lub instynktu wypływa z przesądnego intelektualizmu, a rozumowe traktowanie religii wynika z negacji jej charakteru irracjonalnego. Wach przyjął, że doświadczenie religijne jest to doświadczenie sacrum.
Podobne podejście miał Max Scheler. Jego zdaniem poprzez doświadczenie religijne człowiek uprzytamnia sobie własną niedoskonałość, ograniczoność i przemijalność; D.R. prowadzi do pewności sądu o istnieniu sacrum absolutnego i kreatywnego wobec świata.
Bez istnienia transcendentnego sacrum nie byłaby możliwa religia i typ doświadczenia przez nią niesiony.
W relacji religijnej aktywność ludzka idzie w dwu kierunkach: uznana sacrum za wartość nadrzędną oraz oczyszczenia - przygotowania na spotkanie z nim
Fenomenologia religii wskazuje na receptywny charakter doświadczenia religijnego - odbiór, określanie i interpretowanie fenomenu istniejącego poza człowiekiem. Poucza o jego charakterze intencjonalnym. Intencja człowieka jest a akcie religijnym kontakt z sacrum, poprzedzonym jego zlokalizowaniem i odnalezieniem. „Katalizatorem” dla takiej intencji może być symbol, przyroda. „Katalizator” nie może wykonać pracy poznawczej za człowieka
Problemy struktury doświadczenia religijnego
D.R. rozgrywa się w relacji podmiotowo - przedmiotowej. Podmiotem jest człowiek, przedmiotem zaś bóstwo - wnętrze człowiek jest ukierunkowane na transcendencje
D.R. nakazuje chronić transcendencje i sakralność bóstwa, także tam, gdzie religie mówią o odkrywaniu boskiej cząstki w człowieku.
W D.R. jest obecny człowiek i kolektywny, i indywidualny. Ten pierwszy jako zgromadzenie jednostek, współodczuwających podobne stany emocjonalne i duchowe często tak dalece podobne, że ze sobą powiązane.
(…)
… na ile ono samo się odsłania i uprzystępnia człowiekowi
Rozwój D.R.
Idąc tropami np. Eliadego czy Otto można przyjąć, że w początkowej fazie poznania - doświadczenia, w relacji religijnej aktywny jest podmiot tej relacji
Sacrum jest aktywne - człowiek interpretuje jego odsłonięcie się: hierofanie. Narasta w człowieku lęk przed sacrum i zarazem jego pożądanie, fascynacja świętością.
Kontynuacja relacji religijnej…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)