DEMOKRACJA BEZPOŚREDNIA Demokracja bezpośrednia
„...o ile zdolność człowieka do tego, by być sprawiedliwym, stwarza warunki umożliwiające istnienie demokracji, o tyle ludzka skłonność do niesprawiedliwości powoduje, że demokracja staje się koniecznością...”
Reinhold Niebuhr
Pojęcie „demokracja” wprowadzili Grecy, a właściwie pojęcie demokratia od greckich słów: demos oznaczającego lud, oraz kratos, które znaczy rządzić. Należy w tym miejscu dodać, że demos ma podwójne znaczenie. Z jednej strony oznacza wszystkich obywateli (lud), którzy brali udział w zgromadzeniu i podejmowali decyzje. Z drugiej zaś ludzi nie posiadających majątku i wykształcenia.
Po raz pierwszy demokracja powstała w Atenach przed dwoma i pół tysiącami lat, kiedy to półwiecze tyranii, jaka zapanowała po śmierci Solona (tyrania Pizystrata oraz jego synów Hippiasza i Hipparcha) zakończyło powstanie ludu, który pod wodzą Klejstenesa w 507 roku p.n.e. obalił rządy Pizystradów. Odzyskaną wolność Ateńczycy umieli wykorzystać ustanawiając suwerenne prawa sądowe ludu, nowy podział społeczny i terytorialny, a także wprowadzając demokrację bezpośrednią.
Demokracja bezpośrednia mogła zaistnieć w greckich państwach-miastach polis ze względu na dość małą populację obywateli (mężczyzn) uprawnionych (wolnych i rdzennych) do udziału w zgromadzeniu, czyli w sprawowaniu władzy. Wg Madison'a antyczna demokracja bezpośrednia „to społeczność składająca się z niewielkiej liczby obywateli, którzy gromadzą się i osobiście sprawują rządy.” W demokracji bezpośredniej typu greckiego nie mamy zatem do czynienia z przedstawicielami, ponieważ obywatele rządzą sami sobą, rządzący i rządzeni wymieniają się.
Sartori określa „autentyczne samorządne demokracje bezpośrednie jako grupy względnie małe, nie przekraczające wielkości zgromadzenia. Powyżej tej wielkości - mówi Sartori - rozróżnienie między dającą się obserwować demokracją bezpośrednią, a demokracją bezpośrednią, której rozmiar uniemożliwia poddanie jej obserwacji, tzn. większą niż dającą się obserwować.” Szacuje się, że w czasach świetności Aten, za panowania Peryklesa w latach 444 - 429 p.n.e., dorosłych, wolnych obywateli płci męskiej było 40-45 tysięcy. Polis istotnie było miejscem, w którym mogło dość do zaistnienia demokracji bezpośredniej, gdyż obywatel żył w ścisłej symbiozie z miastem: „obywatel ... całkowicie oddawał się państwu; w trakcie wojny oddawał krew, w czasie pokoju swój czas; nie miał prawa odłożyć na bok spraw publicznych i zająć się własnymi; przeciwnie, miał obowiązek zaniedbać swe sprawy i podjąć pracę dla dobra miasta.”
(…)
… przez Sartori'ego: „Mimo tak optymalnych warunków, demokracja oparta na bezpośrednim uczestnictwie okazała się ustrojem nad wyraz kruchym.”
Bibliografia:
1. Giovanni Sartori „Teoria demokracji”
2. Robert Dahl „O demokracji” 3. Andrzej Antoszewski, Ryszard Herebut „Demokracje zachodnioeuropejskie
- analiza porównawcza”
4. Janusz Pluta, Ewa Stawowy, Stefan Wilkanowicz „Demokracja dla
wszystkich”
5. Adam Jamróz…
…, czyli w sprawowaniu rządów, czy w ogóle w odgrywaniu roli w samorządzeniu. Obok wolności dla ładu demokratycznego w obrębie polis istotne znaczenie miała idea kompromisu, która i współcześnie uważana jest za fundamentalną dla uprawiania demokratycznej polityki. Dążenie do społecznej harmonii i równowagi uważane było przecież za wyraz najwyższej mądrości politycznej, a w gronie siedmiu mędrców tradycja grecka…
…; nie miał prawa odłożyć na bok spraw publicznych i zająć się własnymi; przeciwnie, miał obowiązek zaniedbać swe sprawy i podjąć pracę dla dobra miasta.”
Efektem podporządkowania się powyższej formule mogło być doprowadzenie do skoncentrowania całej uwagi na sferze polityki i samorządu, co z kolei musiało spowodować zapaść ekonomiczną. Zajmowanie się tylko sprawami politycznymi doprowadziło do „atrofii…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)