PACYFIZM [łac.]: 1) Zespół poglądów głoszących konieczność usunięcia bądź ograniczenia wojen i zapewnienia ludzkości pokoju. Idea pacyfizmu wyrażająca się w dążeniu do stworzenia świata wolnego od przemocy i wojen występuje w wielu systemach filoz., rel., społ., zawiera ją m.in. konfucjanizm, buddyzm, w staroż. Grecji opowiadali się za nią niektórzy stoicy, w nurcie tradycji hebr. esseńczycy oraz pierwsi chrześcijanie (z czasem stanowisko Kościoła ewoluowało do pacyfizmu umiarkowanego, czego wyrazem była przyjęta w średniowieczu koncepcja wojny sprawiedliwej); głosiły pacyfizm średniow. sekty (albigensi, waldensi), później protestantyzm (bracia czescy, bracia polscy, baptyści oraz kwakrzy, reprezentujący stanowisko skrajnie pacyfistyczne). Sprawy wojny i pokoju interesowały filozofów i myślicieli społ. różnych epok. Problematykę zapewnienia pokoju rozwijali m.in. J. Bentham, Erazm z Rotterdamu, W. Godwin, H. Grotius, I. Kant, Ch.F. de Saint-Pierre, M. de Sully. Wśród współcz. myślicieli ważną rolę odgrywali M.K. Gandhi, B. Russel, P. Teilhard de Chardin. Po I wojnie światowej pacyfizm stał się tematem dzieł lit., podejmowali go m.in. L.N. Tołstoj, B. Suttner, E.M. Remarque, H. Barbusse, R. Rolland, S. Zweig. Zwolennicy pacyfizmu najczęściej powołują się na argumenty o charakterze moralnym, humanitarnym, od końca XIX w. istotne znaczenie mają również uzasadnienia o charakterze ekon. i technicznym. Od 2 poł. XIX w. rozważania dotyczące zapewnienia pokoju są przedmiotem badań nauk.; jednym z wybitnych współcz. teoretyków w tej dziedzinie jest J. Galtung. 2) Ruch społ.-polit. działający na rzecz pokoju, który zaczął się rozwijać na pocz. XIX w. Pierwsze towarzystwo pacyfistyczne zał. 1815 D. Low Dodge w Nowym Jorku, 1816 utworzono British Society for Promotion of Permanent and Universal Peace; 1843 zorganizowano w Londynie kongres pacyfistów bryt. i amer.; 1848 odbył się w Brukseli pierwszy międzynar. kongres pacyfistyczny, na którym rozpatrywano m.in. problemy pokojowego rozwiązywania sporów międzynar.; w 2 poł. XIX w. duży rozgłos zyskała działająca w Europie Liga Pokoju i Wolności, zał. 1867 w Genewie. Pod koniec XIX w. istniało ponad 400 organizacji pacyfistycznych; w tym okresie pacyfiści zaczęli wysuwać, poza generalnym żądaniem odrzucenia wojny jako metody rozstrzygania sporów, również propozycje szczegółowe: powszechnego rozbrojenia, a zwł. likwidacji regularnych sił zbrojnych, nieingerowania w wewn. sprawy innych państw, ustanowienia stałych trybunałów rozjemczych, które rozstrzygałyby spory między państwami prowadzące dotychczas do konfliktów zbrojnych. Ówczesna działalność pacyfistów miała wpływ na przebieg i rezultaty konferencji pokojowych 1889 i 1907 w Hadze, przyczyniła sie także do ustanowienia przyznawanej od 1901 Pokojowej Nagrody Nobla. W okresie międzywojennym działania podejmowane przez pacyfistów (choć b. istotne z moralnego punktu widzenia) okazały się nieskuteczne politycznie.
(…)
… w W. Brytanii) oraz międzynar. (np. Eur. Rozbrojenie Nuklearne, Greenpeace). W latach 80. powstały ruchy i organizacje pacyfistyczne także w krajach Europy Środk.-Wschodniej. Wiele z nich łączyło hasła antywojenne z wystąpieniami w obronie demokracji i praw człowieka; działały nielegalnie w ramach opozycji demokr.; po 1989 uzyskały status ruchów i organizacji legalnych. W Polsce do najbardziej znanych…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)