FEMINIZM Feminizm stanowi nazwę bardzo szerokiego ruchu o charakterze politycznym, społecznym, kulturowym i intelektualnym, którego różne orientacje, szkoły i teorie są połączone wspólnym przekonaniem, że kobiety były i są przedmiotem dyskryminacji. Ze względu na historię ruchu i jego obecny charakter, feminizm można podzielić na: emancypacyjny i kulturowy. Mówi się również o kolejnych falach feminizmu. Pierwsza (od początków XIX w. do końca lat 40. XX w.) była ruchem politycznym, dążącym do uświadomienia kobietom ich nierównej (gorszej) względem mężczyzn pozycji oraz do przyznania kobietom praw równych z mężczyznami. Druga (w latach 1949 80) i trzecia fala (nazywam je tu feminizmem kulturowym) stanowi dziedzinę intensywnie rozwijających się, coraz bogatszych i bardziej złożonych badań naukowych dotyczących zagadnień kobiecych (feministyczna epistemologia, teologia, etyka, filozofia polityczna, estetyka, literatura, antropologia). O ile impulsem do powstania i motorem rozwoju feminizmu przez wiele lat był praktyczny problem rewindykacji praw oraz potrzeba uzyskania równego statusu z mężczyznami, o tyle obecnie przedmiotem zainteresowania feministek są zagadnienia teoretyczne, związane z pytaniami dotyczącymi tego, kim jest kobieta, na czym polega specyfika jej potrzeb, uczuć, uznawanych wartości, jakie jest źródło różnic między światem zorganizowanym przez potrzeby i interesy mężczyzn a możliwym światem i kulturą kobiet. Można więc powiedzieć, że feminizm emancypacyjny jest przede wszystkim ruchem politycznym ukierunkowanym na osiągnięcie równości (politycznej, prawnej, ekonomicznej, obyczajowej, seksualnej). Z tego też punktu widzenia ruch emancypacyjny jest jednym z elementów procesu urealniania demokracji. Natomiast feminizm kulturowy, który pojawił się w ramach drugiej i trzeciej fali (od lat 80.), stanowi aktywność teoretyczną i jest zorientowany na opisanie i uznanie różnorodności w obrębie kobiecego świata. Feminizm emancypacyjny charakteryzuje się demokratyzmem, feminizm kulturowy kobietocentryzmem. Feminizm emancypacyjny Feminizm emancypacyjny powstał znacznie wcześniej niż jego nazwa. Jedną z pierwszych feministycznych prac było Cite des Dammes (1405) francuskiej poetki i pisarki, Ch. de Pizan, która protestowała przeciwko mizoginii swojej epoki, twierdząc, że jej współczesną rycerską kulturę erotyczną przenika męski egoizm. W swych utworach zwracała uwagę, że nigdzie nie ma śladu prawdziwego współczucia dla kobiet, które ponoszą wszelkie konsekwencje wyidealizowanych przez mężczyzn romantycznych miłości. Jedyną formą współczucia jest urojony rycerski postulat uwolnienia dziewicy. Wszelako wg de Pizan postulat ten stanowił jedynie rodzaj podniety zmysłowej i był kolejnym wyrazem męskiej próżności. Inną prefeministyczną pisarką była P. de la Barre, która w wydanej w 1673 r. książce De legalite des deux sexes twierdziła, że skoro wszyscy ludzie z natury dążą do szczęścia i że skoro do osiągnięcia szczęścia jest potrzebna wiedza, to wszyscy również kobiety powinni mieć prawo do wiedzy jako niezbędnego środka do osiągnięcia naturalnego celu. W czasie rewolucji francuskiej 1789 99, gdy feministki zadawały pytanie: Jeśli wszyscy ludzie rodzą się wolni, to dlaczego wszystkie kobiety rodzą się niewolnikami?, O. de Gouges zaprezentowała Zgromadzeniu Narodowemu Deklarację praw kobiet utworzoną na wzór Deklaracji praw człowieka. Domagała się w niej prawa do pracy, równych praw kobiet w obrębie rodziny, prawa do wolności słowa, a także powołania odrębnego Zgromadzenia Kobiet, które reprezentowałoby ich interesy. Mniej więcej w tym samym czasie wydano w Wielkiej Brytanii dwie, głośne później, książki M. Wollstonecraft Thoughts on the Education of Daughters (1787) oraz A Vindication of the Rights if Women (1792). W pracach tych, polemizując z J.J. Rousseau, autorka dowodziła, że wszelkie metody wychowania kobiet uczą je przede wszystkim bycia zniewoloną i podporządkowaną mężczyźnie, tymczasem warunkiem powstania prawdziwego społeczeństwa obywatelskiego jest emancypacja kobiet; drogą zaś do niej edukacja. Bóg, twierdziła Wollstonecraft, wszystkich ludzi zaopatrzył w rozum między innymi po to, by kierując się nim kształcili w sobie cnoty i tym sposobem osiągali szczęście. Nie wyedukowane kobiety kierują się w swym życiu emocjami i impulsami. Interesują się przy tym wyłącznie sobą, starając się sprostać stworzonemu przez mężczyzn obrazowi kobiety jako obiektu pożądania seksualnego. Pozbawienie kobiet możliwości racjonalnego doskonalenia swojej własnej natury czyni je łagodnymi, domowymi zwierzętami, kobiety wydają się być niemądre, a ich niezdolność do cnoty, naraża je na śmiech i krytykę, co ma swoje złe skutki nie tylko dla nich, ale i dla mężczyzn. Edukacja kobiet nie zniszczy rodziny a przeciwnie wzmocni ją. Kobieta racjonalna i cnotliwa nadal będzie matką i żoną (Wollstonecraft była daleka od chęci zmaskulinizowania kobiet), a więc ważną ostają rodziny, która jest wzorem porządku społecznego. Wpływ Wollstonecraft na kształtowanie się treści feminizmu, mimo różnych historycznych ograniczeń jej myślenia, był znaczący. Jako pierwsza bowiem dostrzegła, że to, co nazywa się naturą kobiety, jest produktem określonej edukacji kobiet albo jej braku. Wollstonecraft nauczyła również feministki nieufności do tzw. cnót kobiecych i opartych na naturze cech kobiecych .
(…)
… dyskryminacją czy męskim szowinizmem. Przyczyny tkwią znacznie głębiej, w stereotypach związanych z płcią, w stworzonej przez kulturę patriarchalną siatce ról, instytucji, struktur i pojęć. Seksizm jest związany nie z brakiem praw, lecz z faktem, że wszystkie role społeczne, przedsięwizięcia i instytucje uznane za wartościowe odzwierciedlają męski punkt widzenia, męskie interesy i męskie wartości. Prawa…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)