Behawiorystyczna koncepcja człowieka
Behawioryzm rozpoczyna się od „manifestu behawiorystycznego” - wykładu Watsona z 1913 roku. Jednak jest to tylko symboliczna data, gdyż ta teoria psychologiczna zaczęła rozwijać się dużo wcześniej. Znaczny wpływ na jej obraz człowieka wywarł Pawłow, który ukazał możliwość eksperymentalnego badania i obiektywnego opisu zachowań zwierząt i ludzi. Opisuję dalej koncepcję człowieka według Skinnera, jest to jedyna dokładniej omówiona, do której dotarłam . Behawioryzm postuluje badanie zachowania jednostki a nie jej świadomości, jako że ta nie może być skutecznie badana eksperymentalnie, zgodnie z naukowymi wymogami. Ważne, że nie neguje on życia wewnętrznego człowieka a jedynie stwierdza, że nie ma ono wpływu na jego zachowanie. Środowisko (S) jest rozumiane jako konfiguracja bodźców. Sterują one reakcjami człowieka (R). Zachowanie R stanowi funkcję układu zewnętrznych bodźców R = f (S1, S2, … Sn). Bardzo chcieli upodobnić psychologię do nauk matematyczno-przyrodniczych.
Zgodnie z powyższym, behawioryzm przekreśla obraz człowieka autonomicznego zastępując go człowiekiem zewnątrzsterownym. Zachowanie człowieka jest zależne od wyposażenia genetycznego, środowiska fizycznego i społecznego. Struktura zachowania człowieka odpowiada zwykle strukturze jego środowiska. Jeśli pracuje on w zautomatyzowanej fabryce, gdzie nie ma bezpośredniego kontaktu z innym człowiekiem a jedynie „kontakt” z maszyną, jego reakcje zostaną uproszczone i sam, także w życiu codziennym, zacznie funkcjonować jak automat. Ważnym problemem, który pojawia się przy tej koncepcji człowieka jest to, że środowisko kształtuje człowieka, jednak równocześnie jest on także jego częścią, a co więcej sam na nie oddziałuje. Między środowiskiem a zachowaniem człowieka, które - według behawioryzmu - ma charakter sprawczy, istnieje sprzężenie zwrotne, jednak za ważniejsze (nie znalazłam uzasadnienia dlaczego, ale czytałam Kozieleckiego, który nie jest entuzjastą behawioryzmu, więc może ono istnieje - przepraszam) uznaje się oddziaływanie środowiska na człowieka. Środowisko jest układem aktywnym, człowiek natomiast reaktywnym (odpowiadającym na bodźce), stąd pojęcie człowieka reaktywnego. Koncepcja wolności wiąże się tu z brakiem w otoczeniu wzmocnień negatywnych. Ludzie, walcząc o wolność, starają się je wyeliminować. Z kolei godność, jest prawem człowieka do czegoś, to znaczy, do wzmocnień pozytywnych (rozumianych najczęściej jako bodźce moralne - uznanie, szacunek). Włączenie do portretu behawiorystycznego pojęć filozoficznych takich jak wolność i godność człowieka, jest krokiem, który w dużym stopniu zmienia potoczne wyobrażenia o psychologii S - R. Pojęcia te zostały na nowo zdefiniowane. Wolność i godność nie są stanami świadomości jednostki, lecz cechami zachowania i środowiska; eliminacja sterowania negatywnego i rozwój różnorodnych metod sterowania pozytywnego nadaje życiu człowieka wymiary wolności i godności. Zatem nie tyle brak wszelkiej kontroli, ale odrzucenie jedynie negatywnej kontroli powoduje, że działania jednostki stają się wartościowe.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)