Wykład - Akt 5 listopada 1916 r

Akt 5 listopada 1916 r.
Rok 1916 przyniósł zmiany zarówno na arenie międzynarodowej, jak i wżyciu politycznym narodu polskiego. Wydarzenia na frontach przekreśliły nadzieje Niemiec na rychłe, zwycięskie zakończenie wojny:
klęska Niemiec w bitwie pod Verdun (luty-czerwiec 1916 r.) i blisko ¼ mln zabitych
ofensywa sprzymierzonych pod Sommą wykazała ich przewagę techniczną - pierwsze użycie czołgów
na froncie wschodnim ofensywa gen. Brusiłowa spowodowała nowe straty w ludziach i sprzęcie
bitwa morska u brzegów Jutlandii - Niemcy nie złamali brytyjskiej przewagi na morzu
polityczna porażka państw centralnych - Rumunia przystąpiła do wojny po stronie aliantów
W grudniu 1916 r. państwa centralne zwróciły się do koalicji z propozycjami pokojowymi, jednak Ententa świadoma swej przewagi, odrzuciła ogólnikową notę pokojową.
Państwa centralne odczuwały coraz dotkliwiej niedostatek rezerw ludzkich, braki surowcowo-materiałowe, aprowizacyjne i in. Po krwawych bitwach 1916 r. dowództwa niemieckie i austro-węgierskie gorączkowo szukały nowego „mięsa armatniego”. Stopniowo dojrzewały koncepcje „rozwiązania sprawy polskiej”. Politycy polscy ( Tytus Filipowicz, Władysław Sikorski, Władysław Studnicki) umacniali w dowództwie niemieckim i austriackim przekonanie, że na ziemiach polskich kryją się niewykorzystane rezerwy ludzkie. Koncepcje te pozostawały w związku z niemiecka myślą stworzenia potężnego bloku gospodarczo-politycznego w środkowej Europie pod przewodnictwem Niemiec (Mitteleuropa).
Państwa centralne uzgodniły swe stanowiska na konferencji w Pszczynie w październiku 1916 r. 5 listopada 1916 r. ukazała się odpowiednia proklamacja, podpisana w imieniu obu cesarzy przez generalnych-gubernatorów Kuka i Beselera. Samodzielne państwo polskie miało się składać z ziem „panowaniu rosyjskiemu wydartych”. Granice miały zostać sprecyzowane później. Państwo polskie miało być konstytucyjną monarchia dziedziczną. Podstawowe elementy suwerenności (granica, głowa państwa) pozostawały w zawieszeniu.
Proklamacja nie wywołała entuzjazmu w społeczeństwie polskim. 9 listopada Beseler ogłosił ochotniczy zaciąg do armii polskiej. Szczególnie ostro skrytykowały akt SDKPiL oraz PPS-Lewica. Z zadowoleniem przyjęły akt partie aktywistyczne - PPS i PSL. Zadowolenie malało w miarę przedłużającego się daremnego oczekiwania na realizację przyrzeczeń aktu. Grono polityków polskich w Lozannie ogłosiło tzw. deklarację lozańską, ostro krytykującą akt.
Skutki wydania Aktu 5 listopada:
14 stycznia 1917 r. powstała w Warszawie Tymczasowa Rada Stanu z Wincentym Niemojowskim na czele. Komisją Wojskową TRS miał kierować Piłsudski.
już w grudniu 1916 r. w parlamencie Włoch, które przystąpiły do wojny po stronie Ententy, postawiono wniosek w sprawie wskrzeszenia Polski

(…)

…, ostro krytykującą akt.
Skutki wydania Aktu 5 listopada:
14 stycznia 1917 r. powstała w Warszawie Tymczasowa Rada Stanu z Wincentym Niemojowskim na czele. Komisją Wojskową TRS miał kierować Piłsudski.
już w grudniu 1916 r. w parlamencie Włoch, które przystąpiły do wojny po stronie Ententy, postawiono wniosek w sprawie wskrzeszenia Polski
22 stycznia 1917 r. prezydent USA Thomas Woodrow Wilson stwierdził…
... zobacz całą notatkę