To tylko jedna z 10 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
WYKŁAD 7 TEORIE ATRYBUCJI Wyjaśnianie w psychologii: szukanie przyczyn; cechy i procesy: • Podejście atrybucyjne w psychologii: szukanie odpowiedzi na pytanie „dlaczego?” w stałych cechach jednostki (a nie w sytuacji) • Przypisanie stałej cechy, dyspozycji – umożliwia przewidywanie • Teorie atrybucji – dotyczą tego jak „laicy” odpowiadają na pytanie dlaczego ktoś się zachowuje w określony sposób Teorie atrybucji i teorie atrybucyjne – dwie dziedziny badań: • Teorie atrybucji (attribution theories) dotyczą warunków poprzedzających przypisywanie przyczyn na podstawie obserwowanych wyników zachowania (co jest przyczyną tego, że Janek nie zdał testu: zdolności czy niewyspanie? Cechy Janka czy sytuacji?) • Teorie atrybucyjne (attributional theories) dotyczą konsekwencji atrybucji przyczynowych, np.: jakie emocje przeżywamy gdy dokonamy atrybucji, że doznaliśmy porażki z własnej głupoty versus bo ktoś nam utrudnił działanie Od Fritza Heidera (1958r.) do Carol Dweck (2000r.): • Znaczna popularność tematu, od 60 publikacji zawierających kluczowe słowo „atrybucja” w roku 1960 do 450 w roku 1992 • Mamy motywację do pytania „dlaczego” ale nie zawsze aktywnie poszukujemy przyczyn – czasem korzystamy z gotowych schematów, wiążących określone przyczyny i skutki. Dopóki nasze informacje są zgodne z naszymi schematami (czy UTO) – nie musimy aktywnie szukać przyczyn Poszukiwanie przyczyn – przykład zachowań eksploracyjnych, Weiner: • Nowe, nieoczekiwane zdarzenia wywołują reakcję orientacyjną i eksplorację w celu wyjaśnienia rozbieżności • Niepowodzenie bardziej niż sukces skłania do poszukiwania przyczyn (Wong, Weiner). Skuteczne radzenie sobie zależy od zlokalizowania przyczyn niepowodzenia; poszukiwania przyczyn mają tu także wartość adaptacyjną i hedonistyczną Wyznaczniki (przyczyny)działania w potocznym myśleniu (Heider): • Zachowanie jest funkcją osoby i środowiska: wynik zachowania (efekt) = f (osoba + środowisko) • Czynniki osobowe: stałe (np. zdolności, temperament) i zmienne (np. motywacja) • Czynniki środowiskowe: też mogą być stałe (rodzaj zadania) i zmienne (przypadki) Psycholog naiwny zakłada addytywność działania obu sił: • Założenie to pozwala na wyprowadzanie dodatkowych wniosków: jeśli znamy wynik zachowania i wielkość jednej z przyczyn osobowych (np. zdolności) wpływających na ten wynik, to możemy wyciągać wnioski na temat innego czynnika osobowego (np. wysiłku); stąd
(…)
… je za małe
pieniądze
Błędy i tendencyjności (biases) atrybucji:
•
Podstawowy błąd atrybucji albo błąd korespondencji: skłonność do upatrywania przyczyn
zachowań innych ludzi w ich cechach osobowych (dyspozycjach) raczej niż w cechach
sytuacji, np. błędnie sądzimy, że jeśli ktoś napisał pozytywny artykuł o swoim szefie – to jest
spowodowane pozytywną postawą autora. Istnieją tu pewne różnice kulturowe – w USA
skłonność do atrybucji dyspozycyjnych wzrasta z wiekiem; u Hindusów wzrasta skłonność do
atrybucji sytuacyjnych
Powody podstawowego błędu atrybucji (Lee Ross, 1980r.):
•
•
•
•
Niepełny dostęp do informacji o społecznej sytuacji, w której działa aktor (normy, relacje
władzy, sankcje)
Ideologia: w świecie zachodnim ludzie akceptują doktrynę osobistej odpowiedzialności w
większym zakresie niż ludzie…
…, 1977r.). Tym samym odmienne od własnych postawy i zachowania
uważa się za nietypowe, odbiegające od normy
Przecenianie konsensusu – daje nam społeczny dowód słuszności (Cialdini, 1989r.);
redukujemy niepewność (Kelley, 1978r.)
Przecenianie zgodności jest większe, gdy identyfikujemy się z grupą (światopogląd grupowy
jest tak broniony) i gdy grupy są duże
Egotystyczne atrybucje sukcesu i porażki…
… członków grupy obcej
Społecznie niepożądane zachowanie członków grupy obcej – bardziej wewnętrznymi
czynnikami, niż to samo zachowanie członków grupy własnej
Atrybucje międzygrupowe:
•
•
Inne relacje z wydarzeń na stadionach, zależnie jaka gazeta je relacjonuje: Niemcy: „Polscy
kibice są agresywni, nasi uderzali w metalowe tarcze, czyniąc dużo hałasu”; Polacy:
„Agresywni Niemcy pobili naszych kibiców; Polacy broniąc się uderzali ich, wyrywając co się
dało”
Gdy grupa czuje się społecznie upośledzona albo czuje się gorszą mniejszością – jej atrybucje
zachowań członków grupy własnej są mniej faworyzujące (Hedwstone, Ward, 1985r.)
Funkcje międzygrupowych różnic w atrybucjach:
•
Opisane asymetrie w atrybucjach przyczyn zachowań (i ich efektów) członków grupy własnej i
obcej mają ważne konsekwencje…
…:
•
•
Przypisywanie odpowiedzialności za jakiś negatywny czyn zależy także od tego, czy sprawca
usprawiedliwia się, czy zrzuca odpowiedzialność, zaprzecza czynom oraz od tego, czy jest
kobietą lub mężczyzną
Jak Amerykanie oceniają transgresje (łamanie norm) polityków mężczyzn i kobiet (Smith,
Powers, Suarez, 2004r.) zależnie od sposobu reagowania na ujawnienie transgresji oraz
rodzaju transgresji:
„męska” – łapówka…
… je przyczynom
stabilnym czy zmiennym (Weiner, 1978r.). Gdy przyczyny porażki są spostrzegane jako
stabilne – obniża się subiektywne prawdopodobieństwo sukcesu; słabnie nadzieja
Gdy porażka jest wyjaśniana czynnikami osobowymi lub środowiskowymi – stałymi – pojawia
się poczucie bezradności i pesymizm (Seligman, 1987r.). Sukces życiowy osiągają optymiści
(Gasparski, 1997r.); różnice płci
Atrybucyjny model…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)