Wydania szkolne i popularne - typ C
Rozmaitość odmian edycji w tej klasie wydań oczywiście jeszcze większa. Wskazania ogólne więc jeszcze bardziej płynne.
UWAGA: edycje tekstów literackich do nauczania szkolnego musza być przystosowane do obowiązującego w danym czasie programu i do panujących wówczas metod dydaktycznych. Z tego wynika, ze tego typu edycje utworów literackich szybko się dezaktualizują, np. w latach 30-tych była cenna seria wydawnicza „Wielka Biblioteka”, lecz gdy zmienił się program i metody nauczania - straciła swa aktualność.
Pewne stałe cechy tego typu wydań:
Wstęp: historyczno-literacki, dostosowany do poziomu umysłowego odbiorców, jasny, przystępny, bez uczonej pedanterii.
Rezygnacja z informacji filologicznych dotyczących pochodzenia tekstu (podstawy wydania) czy jego krytyki [ale np. w Bibliotece Poetów Ludowej Spółdzielni Wydawniczej - takie informacje można spotkać].
Zbędny jest tu aparat krytyczny.
Tekst: poprawny, transkrypcja, ale w szerszym zakresie stosowana jest modernizacja (z wyjątkiem rymów, które - jak pamiętamy - zawsze są wyjątkiem).
Komentarz - objaśnienia. Ogromna rozpiętość zróżnicowania wydań typu C pod tym względem. Generalnie: objaśnienia pod tekstem, na poziomie podstawowym, przystosowane do potrzeb odbiorcy, chcącego poznać utwór, jego treść.
Niekiedy brak objaśnień. Niekiedy słowniczek trudniejszych wyrazów na końcu edycji.
Jeśli wydanie szkolne przeznaczone dla młodzieży licealnej - ostatnio obserwujemy w różnych seriach, ze komentarz się rozrasta, umieszczane streszczenia kolejnych partii tekstu umieszczane z boku tekstu (jak niegdyś - w staropolskich wydaniach tzw. argumenty).
Bliższa prezentacja wydań zbiorowych
Ważne tu zagadnienia, wyodrębniane w podręcznikach edytorstwa, to:
charakter wydania (A, B, czy C);
zawartość wydania (całkowite lub częściowe: najczęściej jest to wybór, antologia);
układ wydania (np. chronologiczny - tu pamiętać o cyklach, że omijają tę zasadę; podział na utwory wyd. za życia i po śmierci; wg gat. literackich);
sprawa wyposażenia technicznego wydania.
Ad 1) Typ A rzadko tu podejmowany, bo edycja zbiorowa jest obliczona przeważnie na szeroki krąg czytelniczy; tak więc B i C lub hybryda miedzy tymi typami wydań - stosowana w praktyce wydawniczej, przy czym tu akurat granice miedzy tymi typami są płynne; nieraz trudno rozróżnić.
Ad 2) Częstsze są tu wybory znaczących, ważniejszych, cenionych, najwartościowszych dzieł niż edycje całkowite. Gdy edycje są zamierzone jako całkowite, towarzyszą temu trudne pytania, wybory, zwłaszcza w odniesieniu do materiałów quasiliterackich, paraliterackich lub dokumentów, np. listów, pamiętników, dzienników, wariantów tekstów ostatecznie niezaakceptowanych przez autora, bruliony, szkicowe ujęcia, teksty, których autor nie przeznaczył ostatecznie do druku, np. młodzieńcze próby literackie, np. Mickiewicza, które nb. ukazały się dopiero w Wydaniu Narodowym (1948 - Pigoń). Na te trudne pytania próbuje odpowiedzieć J. Kleiner we wzmiankowanym na wykładzie wielokrotnie wstępie do t. I swej edycji
(…)
… w zakresie kolejności umieszczenia tekstów.
Najpierw 1. liryki (czy tzw. wiersze drobne, jak różnorodne rodzajowo ballady, bajki, satyry, epigramaty); 2. epika; 3. dramaty; 4. proza artystyczna (nowele, opowiadania, powieści); 5. krytyka literacka; 6. proza o tematyce pozaliterackiej (publicyst., filozoficzna, historyczna); 7. listy i przemówienia spisane przez autora; 8. materiały biograficzne różnego rodzaju (listy, przemówienia spisane przez słuchaczy, rozmowy).
Ad 4.) czyli - wyposażenie techniczne edycji; wytworzyła się praktyka następująca: wszelkie dodatki do edycji pochodzące od edytora umieszczać w ostatnim tomie (aparat krytyczny i komentarz); stan optymalny jednak, to: umieszczanie komentarzy i aparatu krytycznego po tekście (wydawnictwa się przed tym bronią, bo to dla nich pewna przeszkodą…
… rozwiązania.
Obecnie zwykle te części edycji (zwłaszcza w wydaniach hybrydalnych (między B a A) umieszcza się w wydzielonych, końcowych miejscach danego tomu, obejmującego dany typ czy rodzaj twórczości, np. lirykę, powieści poetyckie, sonety, satyry, utwory epickie itp.
…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)