To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Edytor — (z łac. edere — wydawać, ogłaszać); można oddać polskim określeniem „wydawca”. Ale ten wyraz jest dwuznaczny i w potocznej mowie kojarzy się przede wszystkim z pojęciem instytucji wydawniczej. Rozumie się wtedy przez „wydawcę” - instytucję (przedsiębiorcę), która otrzymawszy do ręki jakiś gotowy tekst przygotowuje go do druku, organizuje techniczną stronę jego powielenia i puszczenia w obieg handlowy, a więc zajmuje się redakcją, wydrukowaniem tekstu i dostarczeniem go do sprzedaży. Ta organizacja działalności wydawniczej wymaga dużej wiedzy i doświadczenia. Ale zupełnie innego typu jest praca wydawcy w drugim znaczeniu tego słowa, tzn. badacza (lub amatora czy praktyka w edytorskim fachu), który przygotowuje do druku tekst autorów. Najczęściej są to teksty autorów zmarłych, ale zdarza się i tak, że jakiś pisarz z jakichkolwiek powodów nie zajmuje się wydaniem własnych dzieł i wówczas ową pracę wydawniczą biorą na siebie inne osoby. Tak np. za życia Mickiewicza wyszło kilka zbiorowych wydań jego dzieł bez jego udziału, a nawet i bez upoważnienia samego autora; niektóre utwory Goethego, jak Werter drukowano wielokrotnie za życia autora, choć bez jego udziału i kontroli; dzieła poetyckie Jana Kasprowicza za życia poety przygotowywał do druku Ludwik Bernacki.
Dla odróżnienia wydawcy w znaczeniu instytucji wydawniczej od wydawcy, którego zadaniem jest przygotowanie cudzego tekstu do druku, tego ostatniego określa się mianem „edytora”.
Jeśli za życia autora ukazało się kilka wydań tego samego dzieła, to zadaniem edytora jest przede wszystkim: dokonanie wyboru - które z nich wziąć za podstawę wydania edycji krytycznej, czyli na bazie którego będzie on pracował, bądź inaczej też: które wydanie będzie porównywał z innymi wydaniami, w celu ustalenia jak najbardziej poprawnej postaci konkretnego tekstu literackiego. Wybór taki nie jest rzeczą łatwą.
Jedna ze szkół, zajmujących się tym zagadnieniem, uważa, że za wydanie podstawowe do edycji krytycznej należy brać wydanie pierwsze, czyli:
Editio princeps - pierwodruk: niezwykle ważny fakt w edytorskich dziejach utworu, jako że przekaz ten często brany jest za podstawę wydania krytycznego danego tekstu (ponieważ zwykle autor poświęcił jego przygotowaniu najwięcej wysiłku, staranności i uwagi oraz że zwykle pierwodruk zyskiwał największy rozgłos i był ważnym zjawiskiem życia literackiego i społecznego). Wyjątek: pierwodruk pojedynczego utworu w gazecie, czasopiśmie, almanachu, który ma mniejsze znaczenie od pierwodruku w oddzielnym tomiku, zbiorze, antologii.
Zwolennicy innej szkoły edytorskiej twierdzą, że za podstawę wydania należy brać wydanie ostatnie utworu: Editio ultima - wydanie ostatnie utworu: kolejny fakt równie ważny w tekstologii, bo autor mógł dokonać w tekście utworu ważnych zmian lub przyświecała mu idea doprowadzenia utworu do doskonałości -m.in. starannego wprowadzenia poprawek dostrzeżonych wcześniej błędów (własnych lub drukarskich); bo niekiedy jest to wyraz jego ostatniej woli twórczej. Odpowiednikiem tego terminu w niemieckiej nauce jest określenie:
(…)
… dokonane po śmierci autora; polskie określenie „pisma pośmiertne” nie jest zbyt zręczne, bo jest to wydanie pośmiertne, a nie pośmiertne dzieło autora. Takie wydanie było zwykle przygotowywane w gronie osób bliskich autorowi, pragnących ocalić jego dorobek od rozproszenia lub zapomnienia - członków rodziny, przyjaciół, osób należących do tego samego pokolenia lub grupy literackiej. Wyjątek: gdy wydanie…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)