To tylko jedna z 7 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Wybrane teorie instynktu
(wykład 5)
Zachowania złożone
Obejmują ciągi zachowań elementarnych, odruchy złożone, ruchy dowolne, łańcuchy działań popędowych
Pojęcie instynktu
Używane było od czasów starożytnych
W XIX w. ukształtował się pogląd, że zachowania instynktowne są:
Złożone (w formie łańcuchów zachowań)
Dziedziczne i niewyuczalne
Typowe dla gatunku
Przystosowawcze - dające coś organizmowi
Popędowe
Zespół zachowań składający się z dziedziczonych części (wg Darwina)
Instynktowne - to zachowania, w których uwidaczniają się popędy i które występują w zespołach ogniw apetencyjnych i działania spełniającego (tego określenia będziemy używać, a nie tak jakby chciał tego Karol Darwin. Poniekąd możemy używać słowa instynkt oraz popęd zamiennie bo w zachowaniu instynktownym uwidaczniają się popędy)
Sztywność i plastyczność
Mimo tego że instynkt jest odziedziczoną właściwością funkcjonalną organizmu, to jego działanie u ludzi i wielu zwierząt w niemałym stopniu może się wykształcać w konfrontacji z okolicznościami środowiskowymi.
Sztywne
Zalety - sztywnych zachowań instynktownych - w sytuacjach stereotypowych jest mniej kosztowne i ryzykowne, nie wymaga uczenia się i jest bezbłędne.
Wada - obciążenie środków przekazu genetycznego (nie da się w drukować danemu osobnikowi razem z genami wszystkich możliwych sytuacji środowiskowych - zabrakłoby genów) i nieskuteczność w sytuacjach nietypowych.
Plastyczne
Zachowania nabyte - lepsze w sytuacjach zmiennych i nietypowych np. Gdy jest nieskuteczne to wygasa.
Wady - wymagają uczenia się i doświadczenia, duże koszty energetyczne Koncepcja Nico Tinbergena
Instynkt to wrodzona zdolność do wykonywania biologicznie celowych reakcji w postaci złożonego, wieloetapowego zachowania się wyzwalanego i kierowanego przez bodźce zewnętrzne.
W skład „dużego” instynktu wchodzą mniejsze cząstkowe (dla Tinbergena istnieje tylko kilka instynktów)
Wg N. Tinbergena istnieją i. pokarmowy, pobierania wody, jonów soli, oddawania moczu i kału, pielęgnacji ciała, snu i rozrodczy (wg niego nie ma innych instynktów. Dla Tinbergena popędy tworzą mega łańcuchy, które są zachowaniem instynktownym bardzo szeroko rozumianym. Tinbergen dostał nagrodę nobla za pokazanie spowinowacenia popędów, pokazanie, że one działają w takich mega sekwencjach, że rzeczywiście jest tak, że one tworzą większe łańcuchy - to jest zarazem zaleta jak i wada tej teorii
(…)
… nie wystąpią wszystkie inne popędy. Może być na przykład popęd łowiecki, mogę polować, ale nie muszę wcale być głodny. Według Tinbergena poluję po to aby się najeść)
Model psychohydrauliczny Konrada Lorenza Mamy zbiornik z wodą, do zbiornika leci woda, dalej mamy zawór w postaci tłoka. Ten tłok domyka sprężyna - sprężyna powoduje, że tłok zamyka zawór i woda dalej nie leci. Ale z drugiej strony oprócz sprężyny działa obciążnik - jakiś ciężar, który od czasu do czasu powoduje, że otwiera się zawór i woda dalej przelatuje. Jak przeleci do dalszej części tego pierwszego naczynia to napotyka na otwór i przelatuje do drugiego naczynia. W drugim naczyniu jest pochyła podstawa i co jakiś czas są dziurki - tych dziurek jest dużo i możemy je sobie wyobrazić jako sitko. Jak woda leci to ona się stopniowo gromadzi w tym zbiorniku, ale też stopniowo z niego wycieka. Im więcej wody w zbiorniku tym bardziej deprymowany jest popęd - tym większe pobudzenie struktur mózgowych. Mało wody mało pobudzony popęd. Dużo wody bardzo pobudzony popęd. Białą sprężyna symbolizuje mechanizmy uwagi, które powodują, że organizm nie zwraca uwagi na wszystkie bodźce. Organizm zwraca tylko uwagę na bodziec kluczowy - to bodziec kluczowy jest w stanie wywołać zachowanie. W związku z tym sprężyna domyka tutaj tłok dopóki nie znajdzie się tutaj bodziec kluczowy. Bodziec kluczowy w postaci symbolicznego odważnika powoduje, że sprężyna się cofa i woda przelatuje dalej. Ta woda przelatuje do niższego naczynia i zaczyna wyciekać. To wyciekanie symbolizuje kolejne włączające się fazy zachowań. Im więcej wody wycieka przez kolejne…
… moja potrzeba biologiczna zostanie zaspokojona. Jak ja coś zjem to w pewnym momencie czuje już sytość i koniec, ale moja potrzeba biologiczna zostanie zaspokojona z pewnym opóźnieniem. Dopiero po jakimś czasie po jedzeniu rozpocznie się proces rozprowadzania składników pokarmowych po organizmie, po wszystkich komórkach i będzie przywrócona homeostaza. Model Lorenza vs model Deutscha Czy samo wykonanie zachowań…
… zewnętrznego i wewnętrznego
Deutch w latach 60-tych robił badania na psach - wszczepiał im przetoki (przetoka - urządzenie, które odprowadza albo doprowadza treść do żołądka). Niektóre psy miały zamontowane przetoki w ten sposób, że jak jadły i piły to treść nie dochodziła do żołądka. Niektóre natomiast psy mogły nie pić i nie jeść a treść przez przetokę pchano im do żołądka - karmić psa bez czynności…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)