To tylko jedna z 23 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
1 WULKANIZM Magma przemieszczająca się ku górze w skorupie ziemskiej moŜe wydostawać się na powierzchnię. Przyczyną ascenzji magmy jest uwalnianie się z niej pary wodnej i gazów rozpuszczonych i utworzenie mieszaniny z magmą. Przy zachwianiu róŜnicy między ciśnieniem a temperaturą dochodzi do wypływu lub wybuchu magmy, która na powierzchni nazywa się lawą. Lawa ma podobny skład jak magma, ale jest uboŜsza w składniki lotne Samochód pogr ąŜ ony w lawie pahoehoe na Hawajach Kaskada lawy z Mauna Loa na Hawajach (VII 1993) (Kenneth Neuhauser) (J.D. Griggs/USGS) Erupcja - wyrzucenie przez wulkan na powierzchnię Ziemi materiału wulkanicznego (lawa, materiał piroklastyczny, substancje lotne) Wyró Ŝ niamy erupcje: - centralne – lawa wydobywa się z krateru. Krater jest połączony kanałem z ogniskiem magmowym Wybuch wulkanu St Helens,(USA) 18.05.1980 Wybuch wulkanu Parikutin (Meksyk)1943 r - linijne – lawa wydobywa się szczelinami. Aktualnie ten typ erupcji naleŜy do rzadkości. Obecnie obserwowany na Islandii, gdzie od kilkudziesięciu milionów lat wylewają się lawy bazaltowe. Na obszarze Laki Jokul w 1783 r nastąpiła erupcja linijna ze szczeliny długości 25 km. Islandzki wulkan Hekla równieŜ utworzony jest w szczelinie. W ten sposób powstały ogromne mezozoiczne i paleogeńskie pokrywy lawowe (tzw trapy ) Dekanu, południowej i wschodniej Afryki, Syberii – zajmujące obszary 0,5 mln km 2, o grubości do 3 km. 2 Pokrywa bazaltowa Dekanu w Mahabaleshwar, Pokrywa bazaltowa Columbia River USA Ghaty Zachodnie, Indie (Fot. Vic Camp) Pokrywy bazaltowe na Islandii (fot. Michał i Krzysztof Alenowicz) - aeralne – powstają kiedy np magma batolitu podnosi się blisko powierzchni ziemi i
(…)
… wodną, zgromadzoną nad odnogą kanału i bez
bezpośredniego połączenia z powierzchnią ziemi.
Woda zbierająca się w długim, krętym kanale gejzera ulega ogrzaniu i przegrzaniu, tzn.
osiąga temperaturę znacznie wyŜszą od normalnej temperatury wrzenia. Temperatura
wrzenia, bowiem wzrasta wraz ze wzrostem ciśnienia. Gdy temperatura wrzenia zostaje
osiągnięta, część wody zostaje wypchnięta do góry i wydostaje…
… zapoŜyczonej z Hawajów pahoehoe
(na Islandii zwana helluhraun) – tworzy się gdy gazów jest mało; powstają formy
kopulaste nerkowate i sznurowe o gładkiej, lśniącej powierzchni.
Lawa pahoehoe - Alae w Hawaii Volcanoes National Park.
Fot. pochodzi ze zbiorów USGS Hawaiian Vocano Obserwatory
4
Lawa pahoehoe po erupcji wulkanu Krafla w 1997,
fot. R.W. Decker
Stygnąca lawa zmniejsza objętość, powstają…
…” - bazalt
6
Utwory piroklastyczne – powstają przez rozdrobnienie lawy wyrzuconej w powietrze, a
czasem materiału budującego stoŜek. Utwory te dzielimy w zaleŜności od wielkości.
Największe to bomby i szlaki (1 m3), najmniejsze to piaski i popioły wulkaniczne.
Scementowane piaski i popioły wulkaniczne to tufy.
Bomba wulkaniczna – składnik produktów piroklastycznych, określany umownie jako
fragmenty…
… róŜne, często kroplowe
7
lapille
Piaski i popioły wulkaniczne – najdrobniejszy materiał piroklastyczny o średnicy
fragmentów poniŜej 2 mm, albo z rozpylenia lawy albo z rozpylonych siłą wybuchu skał
stoŜka lub komina wulkanicznego. Popioły wulkaniczne osadzone na lądzie nosza nazwę
tufów, osadzone w środowisku wodnym, cechujące się wyraźnym warstwowaniem – tufitów
Krzemionkowy popiół wulkaniczny…
… w jednym miejscu i wytrącaniu ich w innym. W
takich warunkach tworzą się liczne złoŜa, m.in. rud miedzi, wolframu, cynku i ołowiu,
niektórych kamieni szlachetnych i wielu innych surowców.
Ze zjawiskami wulkanicznymi związane są gorące źródła a ich szczególnym typem są
gejzery. Nazwa gejzer pochodzi od nazwy najbardziej znanego gejzeru na Islandii Geysir.
Zaś jego nazwa pochodzi od islandzkiego słowa gjósa…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)