GORY - wysokie wzniesienia UKSZTALTOWANE PRZEZ RUCHY GOROTWORCZE , objawiające się w terenie jako efekt procesow faldowych lub o charakaterze uskokowych(gory zrębowe); często wyroznia się gory pokrywowe (maja one strukture faldowa, ale nie powstaly z goesynliny, ale ze sfałdowań struktur powierzchniowych). -PODZIAL- KRYTERIUM WYSOKOSCIOWE :* NIESKIE do 500m = GORY SWIETOKRZYSKIE, *SREDNIE do 1500m = SUDETY, *WYSOKIE powyżej 1500m = TATRY, ALPY, HIMALAJE.
-W obrebie GOR FALDOWYCH podstawa wydzielania odrębnych grup Gorskich, subregionow jest UKLAD FALDOW i rozdzielających je SYNKLIN . -W obrebie GOR ZREBOWYCH - UKLAD ZREBOW i odzielajacych je OBNIZEN TEKTONICZNYCH. WULKANIZM - (nazwa pochodzi od mitologicznego rzymskiego boga ognia- wulkan) - proces formowanie się we wnętrzu skorupy ziemskiej upłynnionego STOPU GLINOKRZEMIANOWEGO wydobywania się go wraz z gazami, parami i częściami stałymi na powierzchni. BUDOWA WULKANU: -najważniejszym składnikiem jest KANAŁ wiodący z głębi ku powierzchni , którym wydobywa się lawa i materiały piroklastyczne,
-kanał kończy się lejkowatym KRATEREM , który powstaje przez rozkruszenie i wyrzucanie skał tworzących ściany wylotu podczas eksplozji, a także przez obsuwanie się ścian,
-średnica krateru wynosi kilkaset metrów,
-krater poprzez kanał łączy się z OGNISKIEM znajdującym się na głębokości od kilki do kilkudziesięciu metrów pod budowla wulkaniczna. PODZIAŁ WULKANÓW. - ZE WZGLĘDU NA LOKALIZACJĘ -WULKANY LĄDOWE - WULKANY PODMORSKIE - ZE WZGLĘDU NA ICH AKTYWNOŚĆ -CZYNNE -DRZEMIĄCE - przez długi czas nie wybuchają, ale w ich obrębie czynne są wyziewy wulkaniczne o dość wysokiej temperaturze -WYGASŁE - ZE WZGLĘDU NA RODZAJ ERUPCJI 1) WULKANY WYLEWNE (erupcje EFUZYWNE, lawowe, powolne) - z wulkanu wydobywa się lawa, składniki gazowe: -powstają wulkany lawowe (2 typy) -WULKANY TARCZOWE - łatwopłynna lawa rozlewa się wokół wulkanu tworząc płaskie wzniesienie o łagodnych stokach (do 8°) np. kopuły lawowe (LAWA jest LEPKA, gromadzi się pod wulkanem, np. wulkany: MERAPI (Jawa), IWANOWA (Kamczatka) ). 2) WULKANY EKSPLOZYWNE (gazowe) - wydobywanie produktów wulkanicznych odbywa się w sposób gwałtowny, wyrzucają utwory piroklastyczne- produkują głównie MATERIAŁY LUŹNE, głównie bomby i popioły, np. AQUAN (Gwatemala), MAYON (Filipiny) 3) WULKANY MIESZANE (stratowulkany) - dostarczają lawy, popioły, zbudowane są z na przemian ułożonych law i utworów piroklastycznych, cechą charakterystyczną są KALDERY - ogromne zagłębienia w szczytowej czesci wulkanu, a w niej dopiero jest stożek zakończony kraterem, np. Wezuwiusz.
(…)
… ( EFUZYWNY ) - wybucha często, ale nie gwałtownie, wydobywają się rzadkie lawy i rozlewająca się na znaczne obszary, wulkan ma kształt tarczy;
-TYP STROMBOLIŃSKI ( EFUZYWNO - EKSPLOZYWNY) - wybucha często, prawie rytmicznie, ale wybuchy są krótkie i niezbyt silne połączone z wyrzucaniem bomb wulkanicznych, niewielkimi wylewami law i dużą produkcja gazów;
-TYP WULKANIAŃSKI ( EKSPLOZYWNO-EFUZYWNY ) - rzadkie…
…. Po zastygnięciu tworzą skały: ryolity, porfir, trachity;
-LAWY ZASADOWE- MAJA NISKA LEPKOSC, są ruchliwe, łatwopłynne, rozlewają się daleko od wulkanu, uboższe w krzemionkę niż lawy kwaśne, ale mają więcej związków żelaza i magnezu, CIEMNE,CIEZKIE. Po zastygnięciu tworzą skały: bazalty, tefryty;
-LAWY POŚREDNIE- po zastygnięciu tworzą skały: dacyty, andezyty.
UTWORY PIROKLASTYCZNE- tworzą się podczas wybuchu wskutek rozpływania ciekłej lawy lub SA skalami wyrwanymi z podłoża rozdrobnione silą wybuchu.
-BOMBY WULKANICZNE- powstają gdy wulkany wyrzucają fontanny I bryły lawy, które krzepną w powietrzu, moją kształt owalny, wrzecionowaty I skręcony.
-SZLAKI- wyrzucane w powietrze fragmenty szklistej, pęcherzykowatej lawy o średnicy 10cm.
-SCORIA- (PIANA)- kawałki gąbczastej lawy wielkości orzecha wyrzucane…
…, różnej wielkości i wylewnych law;
-TYP PELEAŃSKI (EKSPLOZYWNY) od wulkanu Mt. Pelee na Martynice, bardzo lepka lawa, najgwałtowniejsze wybuchy, wyrzucanie wielkiej ilości pyłów, znaczne części stożka ulegają rozsadzeniu, eksplozje następują po dłuższych okresach spokoju
PRODUKTY ERUPCJI:
-LAWY KWAŚNE- MAJĄ DUŻA LEPKOSC, zawierają więcej gazów niż lawy, zasadowe są bogate w krzemionkę, JASNE, LEKKIE…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)