Pływy to zmiany poziomu mórz i oceanów spowodowane przyczynami astronomicznymi – siłami przyciągania Księżyca i Słońca oraz siłami bezwładności w układzie Ziemia – Księżyc – Słońce. Podczas pływów następują pionowe i poziome ruchy mas wodnych – przypływ następuje, kiedy woda podnosi się, a odpływ opada. Rytm pływów składa się z przypływu, gdy poziom morza podnosi się (okres podnoszenia się wody to czas trwania przypływu) i odpływu, gdy opada (okres opadania wód to czas trwania odpływu). Różnicę między maksymalnym stanem przypływu i minimalnym stanem odpływu nazywamy wielkością pływu lub skokiem pływu. Powstawanie przypływu; 1 - siła przyciągania skierowana do Księżyca, 2 - siła odśrodkowa skierowana do Księżyca, MZ - masa Ziemi, mK - masa Księżyca, Z - zenit, N – nadir. Wysokość pływów zmienia się w czasie, również zależna jest od miejsca na Ziemi. Natomiast głębokość mórz i oceanów oraz konfiguracja wybrzeża ma znaczenie co do przebiegu pływu (np. pływ syzygijny na Morzu Północnym następuje trzy dni po nowiu lub pełni Księżyca). Poza tym zmieniająca się deklinacja Słońca i Księżyca oraz ich zmienna odległość od Ziemi ma wpływ na długookresowe zmiany wysokości pływów. Fale pływu mogą również wchodzić daleko w doliny rzeczne. Te o znacznych wysokościach i prędkościach noszą nazwę bora. Najpotężniejsze bora występują na Amazonce – wysokość ok. 5m, prędkość 5-6 węzłów. Docierają one ponad 500 km w głąb lądu. Dominującym czynnikiem pobudzającym pływy jest Księżyc. Zakładając niezmienność sil pływotwórczych oraz brak czynników deformujących to zjawisko na Ziemi, w okresie jednej doby księżycowej w danym punkcie na powierzchni Ziemi pojawiłyby się dwie wody wysokie – jedna kiedy księżyc byłby w zenicie (kulminacja górna), a druga – gdy w nadirze (kulminacja dolna). Wody te podzielone byłyby dwiema wodami niskimi; w efekcie przez określony punkt na kuli ziemskiej przechodziłyby kolejno i w jednakowych odstępach czasowych: woda wysoka, woda niska, woda wysoka i znowu woda niska. Zmieniające się jednak astronomicznie siły pływotwórcze oraz wpływ takich czynników, jak różne głębokości akwenów, nierówności linii brzegowych, bezwładność wody powodują, że w rzeczywistych warunkach pływy w tak idealnej postaci nie występują. Wynikiem zmieniających się astronomicznych sił pływotwórczych są nierówności pływów – półmiesięczna, dobowa i paralaktyczna. Nierówność półmiesięczna(fazowa) - okresowe zwiększanie się i zmniejszanie
(…)
… się i zmniejszanie
wysokości pływów, jest spowodowana zmieniającym się położeniem Księżyca i Słońca
wobec Ziemi oraz zmieniającą się, w ślad za tym, ich sumaryczną siłą przyciągania.
Najwyższy pływ wystepuje w dniach, w których Księżyc i Słońce są w koniunkcji (nów
Księżyca), lub w opozycji (pełnia Księżyca), a najniższy, kiedy tworzą z ziemią kąt prosty, w
czasie pierwszej i ostatniej kwadry Księżyca.
Ze względu na układ Słońce - Księżyc - Ziemia pływy mogą być syzygijne (największe) i
kwadraturowe (najmniejsze).
Pływy syzygijne (ang. Springs) czyli te największe, występują wtedy, gdy Słońce, Księżyc i
Ziemia znajdują się w jednej linii (czyli podczas nowiu i pełni Księżyca).
Pływy kwadraturowe (ang. Neaps) czyli te najmniejsze, występują wtedy, gdy Księżyc
znajduje się pod kątem prostym do linii Słońce - Ziemia…
…, w
zamkniętych i półzamkniętych morzach i zatokach ich wysokości są jeszcze mniejsze,
rzędu kilku centymetrów. Największe wysokości fal pływowych, dochodzące nawet do
19,6 m (Zatoka Fundy u wybrzeży Kanady), są obserwowane na szelfie kontynentalnym w
otwartych zatokach, cieśninach i estuariach.
Pływy mają duże znaczenie dla żeglugi, zwłaszcza w strefie brzegowej, budownictwa
nadmorskiego, nawet dla energetyki…
… i niskich wód w ciągu doby, a
czasem w ogóle (np. Ocean Spokojny).
Tablice Pływów, (ang. Admiralty Tide Tables} ~ wydawnictwo nawigacyjne zawierające
informacje o pływach dla wód morskich całego świata publikowane corocznie przez Biuro
Hydrograficzne Admiralicji Brytyjskiej
• port zasadniczy (ang. Standard Ports) - miejscowość, dla której są podawane momenty i
wysokości wód wysokich i niskich dla każdego…
…
• pływ - syzygijny (ang. Springs}
• pływ - kwadraturowy (ang. Neaps)
• wznoszenie pływu (ang. Ri-sing Tide) czyli przypływ,
• opadanie pływu (ang. Fal-ling Tide) czyli odpływ
• współczynnika pływu (ang. Factor),
• średnie skoki (ang. Mean Ranges) dla pływu syzygijnegi (Springs} i kwadraturowego
(Neaps)
• ostrzeżenia (ang. Warning).
Prądy morskie są postępowymi ruchami mas wodnych w morzach i oceanach…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)