Współczesne teorie demokracji
1. Spory wokół pojęcia
- „ Demokracja to używane wedle politycznej mody i przy najrozmaitszych okazjach, najbardziej nadużywane pojęcie polityczne, przybierające najprzeróżniejsze, sprzeczne ze sobą znaczenia” Hans Kelsen
- Ateny i demokracja bezpośrednia → upadek antycznej Grecji → wzrost władzy jednostek -XIV w. Marsyliusz z Padwy sformułował zręby teorii suwerenności narodu → teoria reprezentacji - jedynym urzeczywistnieniem ludowładztwa jest demokracja przedstawicielska
- zasada obieralności urzędów utożsamiana była z istotą demokracji, czyli autentycznym ludowładztwem;
1835r. A Tocqueville - „lud rządzi amerykańską rzeczywistością polityczną tak, jak Bóg rządzi wszechświatem; jest zarazem racją i kresem wszystkich rzeczy; wszystko pochodzi od niego i wszystko do niego wraca”. - rozwój myśli liberalnej - nacisk na wolność jednostki, głównie na kwestię wolności politycznych
- marksistowska koncepcja demokracji - konieczność powrotu do form demokracji bezpośredniej → teoria demokracji partycypacyjnej vs. Teoria elit - utopijność idei „rządów mas”, (V. Pareto, G. Mosca, R. Michels); → pluralistyczna szkoła demokracji - stworzenie szans dla działania i konkurencji wielu grup interesów (A. Bentley, D. Truman, R. Dahl)
- do tej pory sprawą sporną było to, kto faktycznie sprawuje lub sprawować powinien władzę, w czyim interesie i za pomocą jakich środków;
- G. Sartori - „ aż do lat czterdziestych ludzie wiedzieli, czym jest demokracja i albo im się podobała, albo ją odrzucali. Od tamtej pory wszyscy głosimy, że podoba nam się demokracja, ale przestaliśmy wiedzieć (rozumieć, zgadzać się) czym ona jest”. - teoria demokracji związana ze wskazaniem efektów społecznych, które system polityczny powinien zapewnić → subiektywne i zróżnicowane oczekiwania → rozczarowania praktyką polityczną → poziom aprobaty dla demokracji; R. Dahl „krytyka wobec demokracji bierze się częściowo z niewiary w możliwość realizacji jej założeń”
Wskazywanie na źródło i cele władzy politycznej - A. Lincoln „demokracja oznacza rządy ludu, dla ludu i przez lud”; - S. Huntington, „tak nieprecyzyjne normy, jak wolność, równość, braterstwo, skuteczna kontrola nad rządzącymi, odpowiedzialne rządy, uczciwość i otwartość w polityce, często występujące w roli kryteriów demokracji, nie prowadzą do użytecznej analizy”;
- J. Schumpeter, opublikowana w 1942 r. jego książka „Kapitalizm, socjalizm, demokracja”; zanegowano potrzebę i możliwość utożsamiania demokracji z władzą ludu i w jego interesie;
(…)
… ograniczeniom prawnej i politycznej natury
ochronę praw obywatelskich - polityczna równość ludzi;
- rozwinięte, dojrzałe demokracje - na przełomie lat 80. i 90. zaliczano do nich 21 państw (Europa Zach., USA, Kanada, Australia, Nowa Zelandia, Izrael, Japonia);
- demokracja traktowana jako określony typ reżimu politycznego; - rywalizacyjny system partyjny jedynie w demokracji (kryterium - rywalizacyjne i cykliczne wybory)
- lewica i prawica - rywalizacja lub dobrowolna współpraca tylko w demokracji (kryterium - rywalizacyjność systemów partyjnych)
- zróżnicowanie współczesnych demokracji:
w zakresie systemu partyjnego - demokracje dwupartyjne i wielopartyjne
w zakresie struktury naczelnych władz państwowych - parlamenty jedno i dwuizbowe, egzekutywa monistyczna (USA) i dualistyczna (Europa Zach…
…, których wpływy się krzyżują;
-modele instytucjonalne:
▪demokracja parlamentarna
▪demokracja prezydencka
▪półprezydencjalizm - forma mieszana
▪wg A. Lijpharta : •demokracja większościowa - władza w rękach gabinetu nierówność obu izb parlamentu, system dwupartyjny oraz większościowa formuła wyborcza
•demokracja konsensualna - podział władzy między parlament i gabinet, także między obie izby parlamentu, system…
… (partycypacyjna) - referendum, inicjatywa ludowa, weto ludowe; zwolennikami - J. Rousseau i K. Marks
▪demokracja pośrednia (przedstawicielska) - oddanie pełni władzy w ręce obieralnych przedstawicieli i ograniczenie uczestnictwa politycznego ogółu obywateli o aktu wyborczego; ▪demokracja komitetowa - decyzje podejmowane są przez małe grupy;
▪protekcyjna koncepcja demokracji - ochrona obywateli przed polityką…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)