7. Walka o język narodowy w szkole Język ojczysty, traktowany dotychczas w najlepszym wypadku jako pomocniczy przy nauczaniu łaciny, wszedł w nową fazę swoich dziejów w Polsce z chwilą wprowadzenia go po raz pierwszy w formie urzędowej do wszystkich szkół w kraju . Podejmując walkę z kosmopolityzmem szkół zakonnych przepisy KEN zabroniła posługiwania się w szkole łaciną jako językiem potocznym , który w zasadzie tworzył zepsutą łacinę i wysunęły nowy cel nauczania: języki łaciński miał pełnić funkcję narzędzia zdobywania wiedzy, miał udostępnić dorobek literatury starożytnej i kształtować smak estetyczny młodego pokolenia, tworzyć podbudowę dla rozwoju języka ojczystego . W pierwszych programach (1774) w trzech najniższych klasach młodzież uczyła się równocześnie języka polskiego i łaciny.
W wyniku opinii szlachty bezkrytycznie powtarzającej na sejmikach i sejmach, że KEN lekceważy łacinę i propaguje modny sposób edukowania, należało wysunąć na pierwszy plan język łaciński; jedynie w przypisach zaznaczono „nierozdzielną łączność” nauczania obu języków . Akta sądowe i archiwalia ziemskie prowadzone były w języku łacińskim; biegłość w łacinie była warunkiem powodzenia zawodowego czy pomocą w licznych procesach rodowych szlachty. Gramatyka Kopczyńskiego - drugi akt walki o język polski rozegrał się w związku z podręcznikiem Onufrego Kopczyńskiego Gramatyka dla szkół narodowych , którego pierwsza część ukazała się w 1778. W swoim trzyczęściowym podręczniku gramatyki, przeznaczonym dla trzech najniższych klas, dał właściwie gramatykę polską, zestawiając reguły języka polskiego na drodze porównawczej z językiem łacińskim. Pierwszeństwo dał mowie ojczystej . W zaniedbaniu języka upatrywał główną przyczynę niskiego stanu nauki w Polsce . Podręcznik gramatyki, w myśl polecenia KEN, zawierał część dla uczniów i obszerniejsze przypisy dla nauczycieli . Kopczyński również pierwszy podjął walkę o prawo języka polskiego na studiach uniwersyteckich, wysuwając myśl wprowadzenia wykładów języka ojczystego dla kandydatów do stanu nauczycielskiego . Wysunął również szereg zadań mających przyczynić się do podniesienia poziomu języka, jak wydawanie pism krytycznych, założenie Towarzystwa Językowego, wprowadzenie specjalnych godzin wykładu języka polskiego. Rola retoryki - uzupełnieniem pracy nad językiem ojczystym w klasie najwyższej miała być retoryka , której więź z gramatyką i logiką tak silnie zaakcentował Kopczyński w uwagach metodycznych. Cel ten miała spełniać Wymowa i poezja Piramowicza , wydana już u schyłku działalności Komisji (1792). Był to pierwszy podręcznik w tej dziedzinie, przekazany oficjalnie dla szkół polskich . Zadaniem nowej retoryki było dać „zbiór uwag rozsądnych” na ten temat. Ustawy Komisji z 1783
(…)
… o gruntowną wiedzę, daleka od „próżności, lekkości i śmiesznej wytworności”.
Trwałą zdobyczą było wprowadzenie jako wykładowego języka polskiego, stworzenie polskich podręczników, utorowanie drogi polskiej terminologii naukowej, zbudowanie podwalin pod polskie językoznawstwo, wszechstronny rozwój języka oraz rozbudzenie zainteresowania literaturą narodową.
…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)