Ustrój polityczny Niemiec
Ewolucja ustroju politycznego
Momentem różnicującym rozwój ustroju politycznego Niemiec i wpływającym na pewną swoistość jego cech w porównaniu z życiem politycznym innych państw europejskich był stosunkowo późniejszy niż w innych państwach upadek monarchii absolutnej. W rezultacie społeczeństwo niemieckie znacznie później uzyskało ustrój konstytucyjny, w ramach którego mogło swobodnie rozwijać swą myśl polityczną. Odmiennie kształtowała się też historia państwa niemieckiego, przyczyniając się do zróżnicowania nie tylko według światopoglądów politycznych, ale także kryteriów terytorialnych. Ujawniające się przeciwieństwa, zwłaszcza między krajami północno- i południowoniemieckimi, stały się powodem tego, że nie doszło w rozwoju historycznym do ściślejszego zespolenia ustrojowego w ramach jednolitego organizmu państwowego.
Utworzony przez Napoleona w roku 1806 na gruzach dawnej Rzeszy Związek Reński był tylko konfederacją państw, z których każde zachowywało swa suwerenność z punktu widzenia prawa międzynarodowego. Podobny charakter posiadał powstały na Kongresie Wiedeńskim Związek Niemiecki, w którym przewodnictwo objęła Austria. Dopiero wojna prusko - austriacka w roku 1866 przesądziła kwestię ustroju Niemiec w ten sposób, że państwa północnoniemieckie, po wyeliminowaniu Austrii, utworzyły Związek Północnoniemiecki pod przewodnictwem Prus, który z kolei po przystąpienie do niego krajów południowoniemieckich, przy dużym współudziale Bismarcka przekształcił się w roku 1871 w Cesarstwo Niemieckie.
Demokratyczny charakter nowo uchwalonej tzw. konstytucji weimarskiej był wynikiem reakcji przeciwko autokratyzmowi cesarskiemu i rewolucyjnym nastrojom ludności po przegranej wojnie. Suwerenem - w miejsce głów państw związkowych - stał się naród niemiecki, który w wyborach pięcioprzymiotnikowych wybrał Reichstag i prezydenta. Utrzymany został związkowy charakter państwa, chociaż w stosunkach między krajami a federacją ujawniła się wyraźna tendencja do unifikacji państwa niemieckiego.
System organów państwowych opierał się na monteskiuszowskiej zasadzie podziału władz. Parlament był dwuizbowy. W miejsce zlikwidowanej Rady Związku utworzono Rade Rzeszy, złożona z delegatów rządów krajowych i obradującą pod przewodnictwem kanclerza. Organ ten, o ograniczonych kompetencjach (nie miał prawa inicjatywy ustawodawczej, ustawy mogły dochodzić do skutku pomimo jego sprzeciwu), nie posiadał w praktyce większego znaczenia. Wzmocnieniu uległa pozycja drugiej izby - Reichstagu, do jego kompetencji należało ustawodawstwo, wyrażanie zgody na zasadnicze akty natury państwowej, kontrola nad rządem, który - zgodnie z zasadami systemu parlamentarnego - winien cieszyć się zaufaniem Reichstagu.
Pewną równowagę dla parlamentu stanowić miał prezydent, wybierany i odwoływany przez naród. Z uwagi na źródło swych pełnomocnictw oraz autorytet osobisty w przypadkach konfliktowych stać się mógł rozjemcą między rządem a parlamentem. Zgodnie z systemem rządów parlamentarnych prezydent mianował kanclerza, a na jego wniosek ministrów, posiadał prawo rozwiązania Reichstagu, którego akty rządowe wymagały kontrasygnaty. Pewnym wyłomem w klasycznym, systemie parlamentarnym było przyznanie prezydentowi (obok jednej dziesiątej uprawnionych do głosowania obywateli) prawa zarządzania referendum.
(…)
… odpowiedzialności przewidziany jest jedynie w stosunku do kanclerza. Konstytucja w art. 67 przyjmuje instytucję tzw. konstruktywnego wotum nieufności, polegającą na tym, że parlament może wyrazić kanclerzowi wotum nieufności tylko wówczas, gdy jednocześnie dokona wyboru jego następcy głosami bezwzględnej większości swych członków. Założeniem tego rozwiązania było dążenie do zlikwidowania kryzysów rządowych, zapobieżenie powtórzeniu się sytuacji z czasów Republiki Weimarskiej, w której łatwo było o utworzenie negatywnej większości zdolnej do obalenia rządu, znacznie trudniej zaś o stworzenie większości zdolnej do poparcia nowo powstałego rządu. Przy konstruktywnym wotum nieufności ciągłość władzy jest zachowana i nowy kanclerz dysponuje oparciem w kwalifikowanej większości Parlamentu Związkowego.
Konstytucja…
… zmianę projektu ustawy, wówczas Parlament Związkowy musi rozpatrzeć go na nowo i podjąć stosowną uchwałę.
Konstytucja RFN nie formułuje wprost prawa do parlamentu do sprawowania kontroli nad rządem, zawiera jednak szereg instytucji o charakterze kontrolnym. Należą do nich: prawo pociągnięcia kanclerza do odpowiedzialności parlamentarnej (tzw. konstruktywne wotum nieufności), prawo żądania obecności…
… ustroju demokratycznego spowodowane było doświadczeniami Republiki Weimarskiej i wynikającą z nich obawą, aby parlament w sytuacji kryzysu parlamentarnego i politycznego zastraszenia pod pozorami legalności nie doprowadził do zastąpienia demokracji - dyktaturą.
Normalna zmiana konstytucji wymaga spełnienia kwalifikowanych warunków (konstytucja sztywna), ale nie są one zbyt skomplikowane. Wymagany…
… wszelkie formy demokracji bezpośredniej. Referendum i inicjatywa ludowa dopuszczone są tylko w przypadku zmiany granic między krajami.
Konstrukcja mandatu wolnego: posłowie do parlamentu są przedstawicielami całego narodu, nie są związani zleceniami i instrukcjami, podlegają wyłącznie swemu sumieniu. Instytucja mandatu wolnego zabezpiecza posłów jedynie w sensie prawnym przed instrukcjami…
… na 656.
Niemiecki system wyborczy stanowi skomplikowane połączenie zasady większości z zasadą proporcjonalności. Połowa ustawowej liczby posłów wybierana jest w 328 jednomandatowych okręgach wyborczych według zasady większości względnej. O mandaty w okręgach ubiegać się mogą kandydaci wysunięci przez partie polityczne lub indywidualnych wyborców, a więc także przez tzw. wolne grupy wyborców. Druga…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)