. Urzędy ziemskie w Rzeczypospolitej szlacheckiej
Dygnitarskie:
Wojewoda: stał na czele hierarchii urzędników ziemskich; stał na czele rady panów województwa, przewodniczył sejmikom elekcyjnym, uczestnictwo w sądzie wiecowym, w Wielkopolsce prawo udzielania azylu osobom zagrożonym arbitralnym sądem króla lub starosty, powoływał woźnych sądowych i sprawował nad nimi sądy, jurysdykcja nad ludnością żydowską, określone prawa nadzoru nad miastami, ustanawianie taks ( Cenników) na wyroby rzemieślnicze
Kasztelan: prawo zasiadania w radzie królewskiej; doprowadzanie oddziałów pospolitego ruszenia do wojewody
Podkomorzy: sądownictwo w sprawach granic posiadłowych; sprawdzani czy rycerz samowolnie nie zmienił chorągwi, w Wielkopolsce przewodniczył w procesach o naganę szlachectwa, zasiadał w składzie sądu ziemskiego
Sędzia ziemski: przewodniczył obradom sądu ziemskiego
Officia:
Chorąży: określone funkcje w czasie pospolitego ruszenia, osobisty udział w sądzie wiecowym
Wojski: czuwał nad bezpieczeństwem ziemi w czasie pospolitego ruszenia
Łowczy: organizacja łowiectwa w lasach królewskich
Podsędek i pisarz ziemski: mianowani przez króla spośród szlachty osiadłej na danej ziemi, urzędnicy sądu ziemskiego
Woźny sądowy; wybierani przeważnie z chłopstwa, mieszczaństwa i drobnej szlachty, ustanawiani przez wojewodów dla wszystkich sądów wojewódzkich przez postrzyżyny
Starosta, powoływanie i dowodzenie pospolitym ruszeniem z danej prowincji, szerokie kompetencje sądownicze, w Wielkopolsce potwierdzał transakcję ziemną, zarząd nad majątkiem królewskim na podległym mu obszarze, powoływał lub zatwierdzał władze miejskie, przy odbiorze nie obwiązywała zasada osiadłości ziemi, aczkolwiek musiał być Polakiem (przywilej koszycki); przekształcił się w urząd ziemski
Nowe były urzędy: hetmana koronnego (1503) - początkowo dowódca wojsk zaciężnych od 1581 urzędnik stały i dożywotni, jako hetman wielki koronny, jego zastępcą był hetman polny. Hetmanom przysługiwało prawo wydawania art. Hetmańskich, zawierających przepisy wojskowo p sadowe
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)