URZĄDZANIE SZKÓŁ INNOWIERCZYCH APEL PIOTRA STATORIUSA W SPRAWIE ZAKŁADANIA GIMNAZJÓW HUMANISTYCZNYCH Pierwsze polskie gimnazjum humanistyczne powstało w roku 1551 w Pińczowie. Prowadził je początkowo Grzegorz Orsacjusz. Później kierownictwo powierzono sprowadzonemu specjalnie z Genewy Francuzowi, Piotrowi Statoriusowi (który z polska Stoińskim się nazwał), wychowankowi gimnazjum w Lozannie i akademii genewskiej, gdzie był uczniem Kalwina. Opracował nową organizację i program gimnazjum pińczowskiego na wzór gimnazjum lozańskiego, wprowadzając m.in. naukę języka greckiego, stosowanie pomocnicze języka polskiego, podręczniki humanistyczne z Francji. Program ten ogłosił drukiem w roku 1558 pt. Gymnasi Pinczoviensis institutio .
„Prawa szkoły Lew artowskie j ” nadane w roku 1593 przez rektora Wojciecha z Kalisza ariańskiemu gimnazjum w Lubartowie koło Lublina. (przepisy te są głównie wzięte z przepisów opracowanych przez Jana Sturma dla gimnazjum w Strasburgu alzackim)
Kto nie przychodzi w godzinach oznaczonych i nie przynosi ze sobą książek i przyborów szkolnych, zaniedbuje się w pilności, opuszcza lekcje szkolne i kazania, jeśli go nie usprawiedliwią rodzice lub nadzór domowy: ponieważ dopuszcza się przestępstwa z złej woli a nie słabości umysłu - rózgami ma być ukarany.
Kto się spóźnia ma być ukarany jak rektor i nauczyciele uznają; gdyby się tego dopuścił dwa lub trzy razy w tygodniu, winien ponieść karę jak za przekroczenie pierwszego prawa.
Kto przez niedbalstwo uciążliwy jest nauczycielowi, nie spisuje wykładu nie wyucza się go na pamięć i dlatego na pytania nie umie odpowiedzieć, czyli nie czyni zadość obowiązkom uczniowskim, grzeszy przeciwko rodzicom, nauczycielom i kolegom, których naukę opóźnia: stosownie do wieku i uzdolnienia ma być ukarany albo użyciem rózgi albo skarceniem, zależnie od tego, który środek przyczyni się do wykorzenienia tych błędów.
Kto podczas nauki o czym innym myśli, baraszkuje, bawi się, rysuje, rachuje szyby w oknie lub czyta inne książki aniżeli będące przedmiotem nauki: ma być ukarany pogróżką słowną i skarceniem.
Kto używa języka ojczystego albo słów nieprzyzwoitych i sprośnych , ma być ukarany według wielkości przewinienia.
Kto przed rodzicami, krewnymi, opiekunami czy kim innym osobiście lub listownie fałszywie oskarża nauczycieli lub nadzór domowy, jest niewdzięczny wobec swoich nauczycieli i dozorców i kłamstwem swym przykrość im wyrządza: ma być ukarany dla przykładu drugim, by pojęli, jak ciężki to grzech naruszać 7 przykazanie.
Kto wyszydza pilność kolegów, zadaje się z niecnymi, wbrew uczciwości broni występków, wyśmiewa się z nauki drugich, rozbija się i zakłóca spokój z dążnością obraźliwą i wrogą: kto przysięga, kto mijając starców lub osoby wielkiej powagi i nauki nie uczci ich, nie pozdrowi, kto w przyzwoitych zebraniach nie zachowuje się z uszanowaniem: tacy jako wzgardziciele dobrych obyczajów i nieprzyjaciele cnoty, mają być ukarani rózgami.
(…)
… przed nauką; Obowiązkowa obecność na codziennej mszy, na kazaniu w dni świąteczne i w wielkim poście 2x w tygodniu
Katechizm - recytowany na pamięć W piątek lub w sobotę przez pół godziny pobożna egzorta albo objaśnianie katechizmu
Także w prywatnych rozmowach jezuita będzie wdrażał te same ćwiczenia religijne, tak jednak, aby nie zdawało się, że wabi kogoś do naszego zakonu; gdzie jednak taką skłonność…
…: aby do tego nie doprowadzić mają być rózgami karani.
Kto chce przerwać zwyczaj mówienia po łacinie, kto nachodzi sypialnie drugich nieskromnie i bez konieczności, a tylko z zuchwalstwa, kto łażeniem, dzwonieniem, hałasem, krzykiem zamąca naukę drugich albo przeszkadza w spaniu ma być karany według wielkości przewinienia.
Zimą przed 4 latem przed 1 każdy ma iść spać inaczej nie wolno bez słusznej i koniecznej przyczyny.
Za pierwszym dzwonkiem każdy ma wstać natychmiast zaścielić łóżko, zamieść sypialnie czy stancję, uporządkować wszystkie ksiązki, ubranie i inne sprzęty.
Kto nieuczesany, z rękoma niemytymi i brudną twarzą długimi pazurami w zbrukanym lub podartym ubraniu wychodzi z gospody, dowodzi niechlujstwa, które trzeba usunąć albo szorstkimi słowami, albo chłostą.
Podczas obiadu śniadania i podwieczorku i w każdym…
… niech wychodzą wszyscy i idą na przedzie konduktu. Wyjątek mogą stanowić Ci, którzy są innego wyznania.
Nich nikogo nie proszą o żadne nieprzewidziane zwolnienia.
Podczas dni wolnych niech nikt nie zabawia się, ani nie przebywa w miejscu publicznym po godzinie 3 po południu, chyba że może podać przyczynę usprawiedliwiającą inna godzinę. Po śniadaniu i po obiedzie godzina zwolnienia od nauki., po śniadaniu…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)